از گروه جعفر پیشه وری تا جبهه آزادیبخش بلوچستان

ب) بحران ها و مناقشات قومی از 1320 شمسی تا وقوع انقلاب اسلامی

12 شهریور 1324ش/ 1946م

غائله گروه جعفر پیشه وری در تبریز

«سیدجعفر جوادزاده» مشهور به «سید جعفر پیشهوری به عنوان رهبر حزب دمکرات آذربایجان شروع کننده این حرکت قومی بود. بحران آذربایجان در12 شهریور 1324 با تاسیس فرقه دموکرات آذربایجان وبا مدیریت وهدایت «جعفر پیشه وری» عضو حزب توده به اوج خود رسید. توجه به بیانه 12 ماده ای صادره ، ازسوی این حزب، ماهیت واهداف سیاسی آن مشخص می کند. دراین بیانیه آمده است ، خود مختاری مدنی برای آذربایجان ، آزادی داخلی درچارچوب تمامیت ارضی ایران ، تشکیل انجمن های ایالتی و ولایتی ، تدریس زبان آذری درمدارس ، افزایش کرسی های نمایندگان آذری در مجلس شواری ملی وتغییر قانون انجمن شهر ازجمله مطالبات « جمهوری دموکراتیک آذربایجان » بود .این بحران که با طراحی وپشتیبانی روس ها از «پیشه وری » ایجاد شده بود، با قطع حمایت رهبری کمونیست ازآن، بزودی ازهم پاشید . با پیشروی قوای دولت مرکزی در اذربایجان و شکستهای سنگین دمکراتها، پیشه وری همراه ب ادوستان و همراهانش مجبور به ترک وطن شدند. آنها دراواخر شب به مرزجلفا رسیده و بعد وارد شوروی شدند. سرانجام پیشه وری در یک سانحه رانندگی به علت خونریزی زیاد در سال 1315ش، در باکو و در سن 55 سالگی چشم از جهان فروبست.

دوم بهمن ۱۳۲۴ ش/ ۲۲ ژانویه ۱۹۴۶

غائله حزب کومله به رهبری قاضی محمد

بحران کردستان درسوم بهمن 1324 با تشکیل جمهوری خود مختارمهاباد یعنی درست زمانی که ایران دراشغال نیروهای نظامی دول متفق بود ، اوج گرفت. دربیانیه ای که به امضای 605 نفر ازاعضای اصلی حزب دموکرات رسیده ، مطالباتی همچون ، خودمختاری برای کردستان درچارچوب ایران ، استفاده اززبان کردی درنظام آموزشی واداری ، تشکیل انجمن ایالتی ، انتخاب ماموران بومی وارتقاء سطح زندگی اجتماعی، اقتصادی وآموزشی مردم منطقه درخواست شده است ..جمهوری دموکرات مهاباد که به رهبری « قاضی محمد» وتحت حمایت ومدیریت روسها شکل گرفته بود، به دنبال توافق « قوام السلطنه»‌با روس ها وقطع حمایت خارجی ازآنها پس ازمدت زمان کوتاهی متلاشی شد. نیروهای مرکزی دولت ایران وارد مهاباد شدند، مصطفی بارزانی با جمعی از افرادش در امتداد مرز به سوی شوروی عقب نشینی کرد، قاضی محمد و تنی چند از همدستانش (ازجمله سیف قاضی و صدر قاضی) که حمایت محلی نداشتند دستگیر شدند و بعدا پس از محاکمه در دادگاه سیّار نظامی، در۲۳ دی ماه به جرم شورش مسلحانه و تجزیه گوشه ای از کشور محکوم به اعدام و سی ام مارس ۱۹۴۷ (دهم فروردین ۱۳۲۶) در میدان اصلی شهر مهاباد اعدام شدند.

1340ش/ 1962

حزب دموکراتیک بلوچستان

حزب دموکراتیک بلوچستاندردهه 1340 دربغداد شکل گرفت؛ که شاخه بلوچی جبهه « ملی خلق ایران » ، ائتلافی ازاعضای حزب توده بود که خواستار تشکیل یک دولت دموکراتیک ملی دربلوچستان بود و با تکیه بر این ادعا تقسیم بندی استانهای ایران براساس معیارزبان واستفاده ازبلوچی درمدارس را خواستار بودند. این حزب پس ازانعقاد قرارداد 1975 میان ایران و عراق قطع حمایت صدام از آن عملا متلاشی شد.

1343ش/1965

جبهه آزادیبخش بلوچستان

جبهه آزادیبخش بلوچستان درسال 1343 بود که توسط شخصی به اسم جمعه خان که دوتابعیتی بود (ایران وپاکستان) بود وبا همکاری بلوچ ها‌ی تبعیدی ایرانی درپاکستان وبرخی کشورهای عربی تشکیل شد . این جبهه که مورد حمایت عبد خان ، رییس قبیله سردارزایی درایران وبرخی کشورهای عربی بود ، تا سال 1350 فعالیت داشت ودراوایل دهه 1350 ، پس ازتوافق ایران وعراق ازیک سو وابراز تمایلی وفاداری سردار زایی به شاه فعالیت آن متوقف شد .

ادامه دارد...