باستانشناسان ناباورانه در خرابههای چان چان در پرو، دستساخته ارتباطاتی ظریفی کشف کردهاند که مربوط به 1200 تا 1400 سال پیش است و میتوان گفت که نخستین نمونه فناوری تلفن در نیمکره غربی زمین به شمار میآید.این دستساخته که از نظر زمانی بسیار دور از ذهن به نظر میآید، مدرکی دال بر نوآوری قابل توجه مردم «چیمو»ی ساحلی در دره «ریو موچه» در پروی شمالی است.