ظاهراً غیاث الدین تألیف این کتاب را مدتی پیش از سال 824 هجری قمری شروع کرده و بالاخره در سوم جمادی الاول سال 830 نسخه کامل شده کتاب را به الغ بیک تقدیم کرده است.
مطالعه و بررسی کتاب «رساله طاق و ازج» که مفتاح الحساب نام دارد، یکی از کتب ریاضی مهم و مورد استفاده بزرگان ریاضی بوده و هست، نشان میدهد که غیاث الدین جمشید کاشانی در مبحث هندسه و موارد استفاده آن قسمتی را هم به مساحات ابنیه و عمارات اختصاص داده است. کاشانی در این باب، نخست به طرز کشیدن قوسها به عنوان یکی از مبانی مهم هنر معماری اشاره کرده، سپس راه محاسبه سطوح مختلف آن را بیان داشته است.
کتاب حاضر که به زبان عربی نوشته شده، یکی از مهمترین تألیفات جمشید کاشانی است. این کتاب که برای تدریس نوشته شده، شامل مطالب علمی قابل توجهی است که بسیار استادانه و با مهارتهای ترسیمی و نوشتاری تالیف شده است.
ظاهراً غیاث الدین تألیف این کتاب را مدتی پیش از سال 824 هجری قمری شروع کرده و بالاخره در سوم جمادی الاول سال 830 نسخه کامل شده کتاب را به الغ بیک تقدیم کرده است.
مترجم کتاب «رساله طاق و ازج» سعی کرده با زبانی ساده و روان مطالب علمی این کتاب را برای علاقمندان ترجمه و خواننده را با مهمترین مباحث هندسی در ساخت طاق و قوسها در معماری آشنا سازد.
این کتاب در سه فصل و شش ضمیمه به نگارش درآمده است. نویسنده در سه فصل کتاب به مباحثی چون اندازه گیری طاق و ازج، طریقه اندازه گیری گنبد و طرز اندازه گیری و رسم مقرنسها میپردازد و شیوه های اندازه گیری را برای معماران و دانش آموختگان این علم بازگو میکند.
در ضمیمه اول کتاب نویسنده فرمولهای محاسباتی را بیان میکند تا خواننده به واسطه آنها بتواند به اندازه گیریهای درست دست پیدا کند و در ضمیمه دوم کتاب ترسیمات اولیه را در ذهن مخاطب بازسازی میکند.
در سه ضمیمه بعدی کتاب نویسنده با زبانی ساده خط پوششهای ایرانی، روش ترسیم دورها، گنبد یا قبه و مقرنس را بیان میکند و ابعاد مختلف آن را مورد واکاوی قرار میدهد تا به یک نتیجه کلی و علمی دست پیدا کند.
در ضمیمه آخر خواننده با اجرای پوشش سقفها، اجرای پوشش در طاقها، اجرای پوشش در ازج، اجرای پوشش قبه ای (گنبدی)، پوشش به شیوه گنبد به قطر معادل ضلع مربع پایه و پوشش سقف گنبدی روی دایره با قطر معادل مربع آشنا میشود و در نهایت ساختن گنبد، پوشش در نیم گنبدها و پوششهای تزئینی توسط نویسنده کتاب برای مخاطبان بازگو و ترسیم میشود.