اقتصاد مقاومتی و آنچه خود داریم

جوان و تاریخ- محمد سعید میرزایی

رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار با جمعی از کارگران کشور بار دیگر با تشریح زوایای اقتصاد مقاومتی و ترسیم نقشه ی راه حرکت مسوولان نظام جمهوری اسلامی، رهنمودهایی را بیان فرمودند.

شاه بیت فرمایشات ایشان معطوف داشتن بخش عمده ی توان و تلاش مسوولان به اصلاح فرایند گردش چرخ دنده های اقتصاد کشور و بازنگری در روندهای ناکارآمد به جای تمرکز صرف به رایزنی و چانه زنی با سردمداران جبهه ی ضدایرانی کشورهای غربی بود. معظم له در بخشی از سخنان خود فرمودند: کلید حل مشکلات اقتصادی در لوزان و ژنو و نیویورک نیست، در داخل کشور است و همه باید مسوولیت های متفاوت خود را در تقویت تولید داخلی به عنوان تنها راه علاج مشکلات اقتصادی انجام دهند.

ایشان با تاکید بر راهکارهایی چون تقویت تولید داخلی و استفاده ی دولت به عنوان مهمترین نهاد مصرف کننده از این تولیدات و نیز مبارزه ی عملی و جدی با فساد اقتصادی و پدیده هایی چون قاچاق کالا، تحقق اهداف اقتصادی مقاومتی را افزون بر رفع مشکلات داخلی زمینه ساز احساس عزت و استغنای ملی دانستند؛ پشتوانه یی که بیش از هر عنصر دیگری به تقویت موضع جمهوری اسلامی ایران در مذاکره بر سر حقوق اساسی ملت خواهد انجامید.

سخنان مقام معظم رهبری را می توان مصداق نفی «طلب خودداشته ها از بیگانگان» برشمرد. رهبر انقلاب با دیدی واقعنگرانه به مسائل و مشکلات کشور تصریح کردند که نبود تحریم ها طی سال های گذشته می توانست از بار مشکلات پیش رو بکاهد اما در برابر، اتکا به درآمدهای نفتی نیز می توانست مشکلات دیگری را در این وانفسای سقوط بهای جهانی نفت گریبانگیر کشور سازد.

با وجود چنین رهنمودهایی، تمرکز بیشینه برای به سرانجام رساندن مذاکرات هسته یی با هر قیمت ممکن را می توان دستورکاری غیرقابل عدول در دستگاه اجرایی کشور دانست. مهمترین آسیب چنین رویکردی را باید در کمرنگ شدن اهمیت سازوکارهای اقتصاد داخلی مبتنی بر مزیت های ملی جست وجو کرد. این در حالی است که موفق ترین الگوهای پیشرفت در اقتصادهایی با شرایط مشابه خودتوانی اقتصادی بوده است.

در این زمینه می توان به پشرفت های اقتصادی کشوری چون کره جنوبی اشاره کرد که از دهه ی 60 میلادی با تقویت زیرساخت های ارتباطی و صنعتی به تدریج بستر راهبردی جایگزینی واردات را برای روندهای اقتصادی خود فراهم ساخت و به صورت آهسته اما پیوسته منزلت خود را در هرم اقتصاد بین الملل از قاعده به سمت راس این هرم سوق داد.

نمونه های عینی تر تکیه بر مزیت های داخلی برای بسیاری از پژوهندگان سیاسی- تاریخی به کرباس پوشی رهبری چون «مهاتما گاندی» باز می گردد که با این اقدام نمادین خود توانست کمر استعمار بریتانیا در هندوستان را با تبر خودتوانی و استفاده از صنایع هر چند کم رمق داخلی بشکند.

طی سال های گذشته یکی از اصلی ترین استدلال های مرتبط با ناگزیر بودن مذاکره با غرب بر سر حقوق هسته ای تداوم صادرات و فروش نفت خام بوده است. در این زمینه مهمترین تحریم ها علیه ایران در بخش صادرات انرژی به عنوان شریان حیاتی درآمدهای کشور صورت گرفت تا ملت ایران را از مقاومت باز دارد و از پای درآورد. با این حال سکانداران سیاست خارجی با ادامه ی بازی در زمینی که ابعاد و قواعد آن را غربی ها تعیین کرده بودند، پافشاری بر رفع تحریم ها را در ازای واگذاری بخش های مهمی از حقوق هسته ای در دستورکار خود قرار دادند.

این در حالی است که راهکارهایی مانند دوری از خام فروشی و معطوف داشتن عرضه ی کالای استراتژیک نفت به گردش در ساختار داخلی اقتصاد می توانست یکی از مهمترین نقطه ضعف های اقتصادی ما را برطرف سازد.

در این زمینه کشوری چون اندونزی می تواند الگویی مناسب برای سیاستگذاران کشورمان باشد. این کشور جنوب شرقی آسیا در سال های اخیر با خروج از سازمان کشورهای صادر کننده ی نفت (اوپک)، نفت تولیدی خود را که میزان قابل توجهی بود به صنایع داخلی و پالایشگاه ها تزریق کرد و به طور کلی سیاست خام فروشی را کنار گذاشت. نتیجه ی چنین راهبردی را آشکارا می توان در رشد چشمگیر اقتصادی این کشور مشاهده کرد.

این تنها یک نمونه از رویکردهای معطوف به خودتوانی و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی است. طبیعتاً در زمینه های تولید علم و فناوری، رونق بخشی کشاورزی و دامپروری، استفاده از منابع تجدیدپذیر انرژی، ترانزیت کالا و انرژی و... می توان سرنوشت کشور را به دور از جنجال های لوزان و ژنو و نیویورک تعیین کرد و «جام جم» حقوق ملت را نه از بیگانگان بلکه از درون کشور جست.