هفت سال گردشگری دور جهان ...

ناصرخسرو قبادیانی نویسنده، شاعر، فیلسوف و گردشگر ایرانی سفر 19 هزار کیلومتری تقریبا 7 ساله خود درجهان اسلام را آغاز کرد که محصول آن کتاب ارزشمند «سفرنامه» بوده است. وی این سفر تاریخی خود را از شهر مرو (خراسان بزرگتر) آغاز کرد که 23 اکتبر 1052 میلادی پایان یافت. به حساب مورّخان تاجیک، سفر ناصرخسرو ششم مارس آغاز شده بود. سفرنامه ناصرخسرو اطلاعات جامعی درباره تاریخ، جغرافیا و وضعیت زندگانی مردم، جمعیت، طرز حکومت و بناهای تاریخی و ... مناطق مورد دیدار به دست می دهد و یک کتاب مرجع بشمار می آید. وی در سفر طولانی خود پس از عبور از حاشیه دریای مازندران، از بین النهرین، سوریه، حجاز، مصر و نقاط متعدد دیگر دیدن کرده بود.ناصرخسرو که در سال 1004 میلادی در قبادیانِ بلخِ خراسان به دنیا آمده بود در سال 1088 در بدخشان درگذشت، بنابراین نزدیک به 85 سال عمر کرد. ناصرخسرو که درجوانی علوم و ادبیات عصر خودرا فراگرفته و سفری هم به سند و پنجاب کرده بود، تا 42 سالگی عمدتا کار دیوانی (دولتی) انجام می داد.وی در جریان سفر خود، در مصر که حکومت آن را فاطمیون شیعه به دست داشتند به اسماعیله پیوست و در بازگشت به وطن و اقامت در خراسان بزرگتر، به تبلیغ طریقه اسماعیله پرداخت که حکام سُنّی وقت او را تحت فشار و ارعاب قرار دادند که از دست آنان به یک آبادی در دامنه کوههای بدخشان پناه بُرد، سالها در آنجا زندگی کرد، اشعارش را جمع آوری و کتابهایش را تنظیم و در همانجا درگذشت. در پی عزیمت ناصرخسرو به بدخشان، هوادارانش هم به آنجا رفتند و کار تبلیغ مذهبی ادامه یافت. به باور مورخان روس، شیعه اسماعیلیه در بدخشانِ تاجیکستان نتیجه کوشش و آموزش های ناصرخسرو بوده است.وی اشعار بسیار سروده که گفته شده است یازده هزار بیت از آنها باقی مانده است. علاوه بر سفرنامه، تالیفات معروف دیگر او عبارتند از: سعادت نامه، وجه دین و ... و دیوان اشعار. کتاب «گشایش و رهایش» ناصر خسرو، تحت عنوان «نالج و لیبریشن» به زبان انگلیسی ترجمه شده است. ناصرخسرو در اشعارش که در «روشنایی نامه، یا شش فصل» موجود است زندگانی برادروار و فلسفه ای را که اخوان الصفاء مروّج آن بودند تشویق کرده است.