سالگرد تاسیس بانک رویتر در ایران

ناصرالدین شاه و کمپانی رویتر قراردادی برای تاسیس اولین بانک در ایران تاسیس کردند قراردادی که به سبب بدهی شاه ایران به رویتر بسته شد . در واقع حدود 130 سال پیش حاج محمد حسن امین الضرب ، تاجر مشهور ایرانی و یکی از صرافان بزرگ کشور ، پیشنهاد تشکیل اولین بانک ایرانی را به ناصرالدین شاه می دهد . چند سال پیش از این پیشنهاد بانک جدید شرق کار خودش را بدون مجوز رسمی از دولت در ایران آغاز کرده و دو سال بعد هم یعنی در 1306 هجری قمری ، بانک شاهنشاهی یا بانک انگلیسی را در ایران تاسیس می کند ، بانکی که اصلش بر غرامت شاه به یک انگلیسی واگذاره شده است ، انگلیسی انگلیسی هم نه ، یک یهودی آلمانی مهاجر که عجیب ترین امتیاز جهان را از شاه ایران گرفته است . لرد کرزن وزیر مختار انگلیس در ایران که بعدتر وزیر امورخارجه بریتانیای کبیر هم شد ، در کتاب ایران و مساله ایران می نویسد : ((تسلیم و واگذاری کلیه منابع صنعتی یک مملکت به دست یک خارجی حقیقتا عجیب و غریب به نظر می رسد و حرارت انگلیسی دوستی در تهران در هیچ تاریخی به این اندازه بالا نرفته بود . چنین تسلیمی را در تاریخ فقط می شود در رویا تصور کرد ، یعنی در 1289 هجری قمری وقتی ناصرالدین شاه در ازای 40 هزار لیره طلا بریتانیا آن هم به صورت قرض حق چاپ اسکناس و تاسیس بانک به همراه امتیاز راه آهن و استخراج همه معادن ایران به جز طلا و استفاده از جنگل و همه منابع طبیعی را به رویتر واگذار کرده است . این آخری شامل نفت هم میشود و البته ذغال سنگ خوب و به درد بخور . )) . امتیاز رویتر حق امتیاز بانکی به مدت 60 سال در ایران را به رویتر می داد که سرمایه اش حداقل هشت کرور لیره بریتانیا باشد . حق انحصاری نشر اسکناس با پشتوانه طلا هم می داد و در عوض نه مالیات می خواست و نه چیزی به جز شش درصد سود خالص . بعد هم امتیاز بهره برداری از معدن بود و وگذاری اراضی برای احداث راه آهن . تاریخ این گونه می گوید که وام های بانک انگلیسی حربه ای برای مداخله در امور سیاسی بود . مثلا بعد از لغو قرارداد رژی ، کمپانی رژی 500 هزار لیره از ایران خسارت خواست ، دولت پولی در بساط نداشت از بانک شاهنشاهی قرض کرد و قرار شد قسط بدهد و 20 سال قسط داد که نفت کشف شد . شاه قجری هم به خاطر نیاز شدید به پول امتیاز نفت را با گرفتن 15 هزار لیره داد به جناب انگلیس . انگار این وام و بهره و قسط ، چرخ معیوبی بود که شاهان ایران را برای همیشه مدیون بریتانیا می کرد .