مسجد جامع گوهرشاد، چهار ایوان با سر درهای مرتفع دارد که به قرینه در وسط چهار ضلع مجموعه مسجد قامت کشیده اند بزرگ‌ترین آنها ایوان مقصوره است که در ضلع جنوبی صحن واقع شده و 35 متر طول دارد...
۱
مسجد جامع گوهرشاد، چهار ایوان با سر درهای مرتفع دارد که به قرینه در وسط چهار ضلع مجموعه مسجد قامت کشیده اند بزرگ‌ترین آنها ایوان مقصوره است که در ضلع جنوبی صحن واقع شده و 35 متر طول دارد. ایوان شمالی هم معروف به ایوان دار السیاده است. ایوان شرقی، ایوان اعتکاف و ایوان غربی، ایوان شیخ بهاء الدین نامگذاری شده است.
نام بانو گوهرشاد، بانی مسجد، در ایوان شمالی مسجد (ایوان دارالسیاده) بر کاشی معرق به رنگ زرد و خط ثلث نوشته شده است. این ایوان با معرق‌کاری زیبایی تزیین شده و بر سر در ورودی آن به رواق دارالسیاده، پنجره‌ای نقره از آثار عهد قاجاریه نصب شده است. دو ایوان شرقی و غربی مسجد گوهرشاد، با معرق‌کاری دیدنی و کتیبه‌‌هایی به خط ثلث، مسجد را به رواق امام خمینی و بست شیخ بهایی مرتبط می‌کند. شیوه معماری این مسجد به سبک معماری مساجد چهار ایوانی ایران است و در طی سال‌ها گنبد آن چهار بار مورد مرمت قرار گرفته‌است. بخشهای مختلف مسجد گوهرشاد مشهد به ضرورت، بارها مورد مرمت قرار گرفته است. در عهد صفویه که مسجد از حمله ازبکان سخت آسیب دیده بود، به دستور شاه عباس صفوی تعمیر شد. در 1083ه. ق هم در پی زلزله خراسان، بخشهایی از بنای مسجد ترک خورد و مرمت شد. چند سال پس از گلوله‌باران روس‌ها در سال ۱۳۳۰ هـ. ق که به صدمه دیدن گنبد و ایوان‌های مسجد منجر شد، گنبد و ایوان مقصوره و ایوان‌های شرقی و غربی مسجد مرمت شدند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز مرمت هایی در بخش های گوناگون مسجد جامع گوهرشاد مشهد صورت گرفت و با مجموعه ای از آب نما و آب خوری در وسط صحن زینت یافت که بر زیبایی و شکوه مسجد بیش از پیش افزود.
معمار این بنای باشکوه استاد «قوام‌الدین شیرازی» است که مهم‌ترین اثر باقی‌مانده از دورة تیموری در ایران را به جا گذاشت. او یکی از پرکارترین و چیره دست‌ترین معماران دوره تیموری است که مسجد را به شکل چهار ایوانی ساخته و در طرفین ایوان اصلی آن دو منارهٔ کاشی‌کاری جانمایی کرده که از لحاظ زیبایی و دقت در کاشی‌کاری دارای اهمیت است.
گلدسته های ضخیم و برج مانند ایوان با 43 متر ارتفاع از روی زمین شروع می‌شوند و چسبیده به ایوان مقصوره بالا می‌روند. اهمیت این مسجد که آن را یکی از زیباترین آثار معماری دنیا کرده، کاشی‌کاری و کتیبه‌های آن است. قسمتی از کتیبه‌ها به خط «بایسنقرمیرزا» شاهزاده تیموری و قسمت دیگر که در دوره صفوی نوشته شده به خط «محمدرضا امامی» هنرمند معروف آن زمان است.
این مسجد با مساحتی بالغ بر 9 هزار و410 متر مربع دارای یک صحن به وسعت 2800 متر مربع، چهار ایوان اصلی و هفت شبستان بزرگ است. در ایوان مقصوره این مسجد منبر صاحب الزمان (ع) قرار دارد . این منبر در سال 1243 ه. ق به شیوه منبت کاری از چوب گردو توسط «محمد نجار خراسانی» هنرمند ناشناس عصر فتحعلی‌شاه قاجار ساخته شد. تمام در و دیوارهای این مسجد مزین به اسماء جلاله، آیات قرآنی، احادیث شریفه، اشعار و مدح و ثنای ائمه اطهار (ع) است که با خطهای ثلث، نسخ، نستعلیق، کوفی و بنایی خطاطان بزرگ همچون بایسنقر و امامی اصفهانی نوشته شده است.
قدیمی ها که سنشان قد می دهد و دوران رضاشاه پهلوی را دیده اند، واقعهٔ مسجد گوهرشاد مشهد را به یاد دارند. 20 تیر ماه سال ۱۳۱۴ هجری خورشیدی، مردم معترض به کشف حجاب و اجباری شدن کلاه شاپو توسط رژیم پهلوی در مسجد گوهرشاد قیام کردند که به دست نیروهای حکومتی رضاشاه به خاک و خون کشیده شدند.
منبع:عقیق
cafetarikh.com/news/28029
تگ ها
تمام حقوق محفوظ بوده و استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.