عاقبت کار رئیس ساواک

ارتشبد نعمت‌الله نصیری سومین رئیس سازمان امنیت و اطلاعات کشور (ساواک) در زمان پادشاهی محمدرضا پهلوی بود. وی فارغ‌التحصیل ممتاز دانشکده افسری بود؛ پدرش محمد نصیری (عمیدالممالک) و مادرش زرین تاج خانم نام داشت.

*ماجرای عزل مصدق

ارتشبد نعمت الله نصیری در خلال کودتای ۲۸ مرداد، محاصره خانه محمد مصدق و ابلاغ فرمان محمدرضا پهلوی مبنی بر عزل محمد مصدق از نخست وزیری را برعهده داشت. هنگامی که محمدرضا به همراه ثریا، همسرش در رامسر بود حکم برکناری مصدق را امضاء کرد.

در ۲۲ مرداد ۱۳۳۲، نصیری با سمت فرمانده گارد شاهنشاهی، مأموریت یافت که فرامین شاه را مبنی بر انفصال دکتر محمد مصدق از نخست وزیری و انتصاب سرلشکر زاهدی به آنها برساند. بنابراین نصیری از رامسر وارد تهران شد و نخست فرمان انتصاب سرلشکر زاهدی را به وی داد و آنگاه فرمان عزل مصدق را به وی ابلاغ نمود ولی به هنگام بازگشت از منزل دکتر مصدق، سرتیپ ریاحی که در آن زمان رئیس ستاد ارتش بود وی را توقیف و روانه زندان کرد.

زندان رفتن نصیری، پلکان پیشرفت او شد تا بعدها به سمت رئیس ساواک رسید. وی ابتدا سرهنگ بود اما بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و بازگشت شاه سپهبد فضل‌الله زاهدی به وی درجه سرتیپی داد .

*ریاست بر ساواک

نصیری بیش از ۱۳ سال ریاست سازمان ساواک را (تا آخرین ماه‌های حکومت پهلوی) بر عهده داشت. وی مستقیماً با شخص شاه در ارتباط بود. عملکرد وی از جمله ایجاد فضای رعب آور امنیتی در کشور، دستگیری و شکنجه شدید هزاران نفر در سراسر ایران و برخورد آهنین ساواک را یکی از دلایل انقلاب ۵۷ دانسته‌اند.

در دوران مدیریت وی بر ساواک ، «کمیته مشترک ضد خرابکاری» برای هماهنگ کردن اقدامات امنیتی ساواک، ارتش، شهربانی و ژاندامری وقت تشکیل شد.

وی جزو اولین مقاماتی بود که برای فرو نشاندن خشم مردم در انقلاب ۵۷ ابتدا از ریاست سازمان ساواک برکنار و بعنوان سفیر به پاکستان فرستاده شد و سپس در شرایطی که محمد رضا پهلوی هنوز ایران را ترک نکرده بود، در شهریور ۱۳۵۷ توسط دولت ازهاری با اعزام یک هواپیمای اختصاصی به ایران بازگردانده و بازداشت شد.

روزنامه‌های وقت تهران به نقل از مقامات، اتهام فساد مالی از جمله دریافت وامی به ارزش ۷۴۳ میلیون دلار ( با بهره ۳ درصد ) را از دیگر اتهامات و دلایل بازداشت وی بر شمردند.

*تیرباران انقلابی

با اوج گیری انقلاب ۱۳۵۷، شاه دستور انحلال ساواک را داد و نصیری که در آن زمان سفیر ایران در پاکستان بود به ایران فراخوانده شد و به زندان افتاد. با پیروزی انقلاب، دادگاهی انقلابی برای محاکمه وی تشکیل شد.

نعمت‌الله نصیری که در زندان دژبان جمشیدیه به سر می‌برد، سرانجام در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ بدست انقلابیون دستگیر و به اعدام محکوم شد.

تصاویری از ارتشبد نصیری در پی می آید:

منبع:مشرق