باز شدن پای شرکت‌های فراملیتی به ایران

احتمالا تصور بسیاری از ما بر این است که تاریخ نفوذ شرکت‌های فراملیتی به ایران، تاریخ چندان درازی نیست؛ اما برخلاف این تصور شرکت‌های فراملیتی از دوره مشروطه به ایران نفوذ کردند. در دوره مشروطه برخی از تحولات، زمینه نفوذ شرکت‌های فراملیتی را فراهم آورد:
«بدون شک یکی از بحرانی‌ترین سال‌های اقتصاد ایران متعلق به همین دوره مشروطه بود. در این دوره ایران در حالی که با بحران‌های فراوان سیاسی دست به گریبان بود و در حالی که احزاب سیاسی بر سر هر مسئله ریز و درشتی به هم پرخاش می‌‌کردند و مصالح ملی را قربانی اهداف شخصی می‌‌نمودند و درست در حالی که کشور با امواج توفنده سقوط همه جانبه مواجه بود، نفت به بهره‌برداری رسید و عامل جدیدی برای دست اندازی قدرت‌های بزرگ به میان آمد. اما مهم‌ترین ویژگی این دوره تکاپوهای عجیب و شبانه روزی شرکت‌های فراملیتی بود که مقدر بود تلاش‌هایشان تا دهه‌های بعد در رقابت با شرکت نفت انگلیس و ایران، سهم بسیار مؤثری در سقوط اقتصادی ایران بر عهده داشته باشد. درست در هنگامی که انگلیس به ذخایر افسانه‌ای نفت دست پیدا کرده بود، سیاستمداران ایرانی برای به دست آوردن مبلغ ناچیزی پول دست نیاز به سوی دولت‌های روس و انگلیس و شرکت‌های فراملیتی دراز می‌‌کردند و پای کسانی را به اقتصاد و سیاست کشور باز می‌‌کردند که به هر چیزی فکر می‌‌کردند جز مشروطه و آزادی ایران..»

منبع.حسین آبادیان، بحران مشروطیت در ایران، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌‌‌‌‌‌‌های سیاسی، 1383، صص 552- 553