۲ فروردين

بحرانهای اقتصادی و سیاسی که بعد از جنگ جهانی اول گریبانگیر کشورهای اروپایی شد، مولود جنبشهای توده واری شد که نازیسم در آلمان و فاشیسم در ایتالیا نمونه های بارز آن می باشد و به اعتقاد جامعه شناسان، فاشیسم مفری بود برای خروج نظام سرمایه داری از بحران. بعد از شکست ایتالیا در جنگ جهانی اول، بنيتو موسوليني با شعار احیای عظمت روم باستان رهبری بخشی از جریانهای مخالف وضع موجود را به عهده گرفت. وی جنگ جهاني اول ، به تبليغ افكار تند ناسيوناليستي، نژادپرستي و ملي‏گرايى پرداخت. وي در راستاي اهداف قدرت‏طلبانه خود، در 23 مارس 1919م حزب فاشيست ايتاليا را تأسيس كرد. اعضاي اين حزب به تجديد قدرت امپراتوري روم قديم معتقد بودند و چون لباس‏هاي سياه برتن مي‏كردند به پيراهن سياهان، معروف شدند. تفكر فاشيستي بر استقرار يك رژيم ديكتاتوري غيرپارلماني و دشمني با هر نوع آزادي استوار بود و در سياست خارجي نيز مشيِ تجاوزكارانه را تبليغ مي‏كرد. موسوليني به كمك اعضاي حزب خود در اكتبر 1922م، با شعار قدرت، اطاعت و عدالت، شهر رُم، پايتخت ايتاليا را تسخير كرد و به مقام نخست‏وزيري رسيد. موسوليني از آن پس در تعقيب اهداف حزب فاشيست، به تدريج همه امور داخلي و خارجي را تحت سيطره خود درآورد. موسوليني به همراه هيتلر رهبر فاشيست آلمان، جنگ جهاني دوم را آغاز كرد اما سرانجام در اواخر جنگ، توسط ميهن‏پرستان ايتاليايي دستگير و در بيست و هشت آوريل 1945م تيرباران شد.