بیماری هلندی اصطلاح مشهوری است که به تزریق پول و منابع مالی ناشی از فروش منابع زیر زمینی در اقتصاد کشور اشاره دارد. امری که چون اولین بار در هلند روی داد به بیماری هلندی مشهور شد. حکومت ایران مدت کوتاهی پس از هلند و به دنبال گرانی نفت در ابتدای دهه 1350 و سرازیر شدن پول به اقتصاد کشور به این بیماری دچار شد
تعارضات فرهنگی یکی از مشکلات و اختلافات اصلی مردم حکومت پهلوی بود. حکومت پهلوی با تظاهر به فرهنگی غربی، نوعی خودکمبینی را در جامعه پرورش داده بود که باعث عواقب سنگینی را برای حکومت و مردم به دنبال داشت.
این سند متملقانه برای آگاهی از روحیهی رجال عصر پهلوی جالب توجه میباشد. در پایان گفتههای اردشیر زاهدی جملهای هست که مورد مناقشه میباشد،؛ چرا که «جهانگیر تفضلی» معتقد است وی اولین بار این جمله را به کار برده و زاهدی آن را از وی عاریت گرفته است. جمله مورد نزاع عبارت است از «پای مبارک را میبوسد هزار بار»!!!
شاه نمی توانست این مطلب را درک کند که اگر می خواهد ایران را به سطح کشورهای پیشرفته جهان برساند. باید در درجه اول حکومت قانون را محترم شمارد و به مردم اجازه مشارکت در امور عمومی را بدهد.
سندی که در ادامه میآید، خریدهای فریده دیبا، مادر فرح پهلوی در سال 1355 را نشان میدهد. این خریدها که شامل گردنبند و گوشوارههای مروارید میباشد به مؤسسه اویدا ژاپن سفارش داده شدهاند. این اسناد به خوبی خوانندگان را در جریان مخارج اعضای دربار پهلوی که از بیت المال پرداخت میشد، قرار میدهد.
موضوع آزادیهای سیاسی یکی از بزرگترین مطالبات مردم از حکومت پهلوی بود. معترضان معتقد بودند که آزادی سیاسی آنان که با تلاش فراوان در حکومت مشروطه به دست آمده بود، نقض شده است. نمود این خفقان را میتوان در آزادی نسبی سیاسی در سال 57 و از زبان یک شاهد عینی خارجی مشاهده کرد
برخی در آستانه انقلاب معتقد بودند که حساب کار فرح از شاه جدا است و او با اقدامات خاص خود، جایگاه متفاوتی در اذهان مردم دارد. اما برخلاف این تصور، چهره فرح نیز به دلیل برخی از اقداماتش، کاملا خدشهدار شده بود.
خاندان پهلوی به رغم اینکه در یک جامعه اسلامی زندگی میکردند، اما هرگز تقیدی به رعایت مسائل شرعی از خود نشان نمیدادند. اسناد ساواک نشان میدهد که اکثر اعضای خانوادهی پهلوی و وابستگان به دربار، در انواع مفاسد مالی و اخلاقی غرق بوده و هیچگونه توجهی به ماهیت اسلامی جامعه نداشتهاند.
اشرف پهلوی، خواهر دوقلوی شاه، از جمله اعضای خاندان سلطنتی است که نامش بیش از سایرین بر سر زبانها بود. اشرف، دخالت گستردهای در امور سیاسی داشت. او در زمینه اقتصادی نیز فعالیت داشت و از راههای غیرقانونی، ثروت زیادی برای خود دست و پا کرد. اشرف قاچاق نیز میکرد. او علاقه خاصی به مواد مخدر داشت. اشرف از واردکنندگان مواد مخدر بود
محمدرضا پهلوی علاقه زیادی به تعریف و تمجید از خود داشت و این موجب شده بود که چاپلوسی و تملق در بین کارکنان و نزدیکان وی بیداد کند در این محیط چاپلوسی و خودپرستی، رسانه های گروهی وظیفه داشتند مردم را هدایت کنند.
بازتابهای الگوهای فکری و مولفه های شخصیتی محمدرضاشاه به خصوص بر فرآیند تصمیم گیری در سیاست خارجی از موضوعاتی است که تاثیر بسزایی در جهت گیری سیاست خارجی ایران داشت. طرح ویژه فکری وی مانند باز تولید قدرت امپراطوری ایران باستان و مدرنیزه کردن ایران بود که به همراه خصیصه های شخصیتی اش نظیر وابستگی و حمایت جویی و عظمت گرایی به همراه ترس از دست دادن سلطنت ...
نزدیکان خانواده سلطنتی، و مشخصاً شاه و شهبانو، که من از آن اطلاع داشتم و خود من هم یکی از آن ها بودم، به دو دسته تقسیم می شوند:
یکی محارم سیاسی و دیگری یاران بزم و مهمانیها و مجالس بسیار خصوصی.
گروه دوم بیشتر بوسیله و بر اثر آشنایی با شهبانو به دربار راه پیدا کرده بودند که اینها یا خویشاوندان فرح بودند و یا دوستان دوران مدرسه و دانشکده اش و اسامی ...
چند سالی بود که شاه از ملکه ثریا جدا شده بود و آنطور که بعهدها فهمیدم اشرف در این جدایی نقش مهمی بازی کرده بود. بخصوص که ثریا بچهدار نشده بود و از طرفی به خانواده سلطنتی و خواهر و برادرهای شاه اعتنایی نداشت....
نمایش و یا تظاهر به اقدامات بزرگ و مردمی، یکی از شگردهای سیاسی حکومت پهلوی برای جلب توجه محافل داخلی و خارجی به خصوص کشورهای غربی بود. چنانچه ظاهر بسیاری از آن اقدامات با رنگ و لعاب زیبا و جذابی آغشته بود، اما واقعیت ماجرا پر از نقص و ایراد بود.
بدون شک نام اشرف پهلوی در تاریخ معاصر ایران، با حوادث مهمی چون کودتای 28 مرداد 1332 و ساقط نمودن دولت قانونی دکتر مصدق گره خورده است. شاهزاده ای که به دلیل روانشناسی سیاسی خاص خود تمایل زیادی به دخالت در سیاست و ثروت اندوزی در عرصه اقتصاد داشت. علاوه بر این بر طبق اظهارات نزدیکترین افراد به دربار پهلوی، فساد اخلاقی اشرف پهلوی نیز کمتر از حوزه سیاسی ...
بسیاری حضور آمریکا در ایران را با امور سیاسی و اقتصادی میدانند، در حالیکه برخلاف این تصور به موازات حضور سیاسی این کشور، نفوذ فرهنگی نیز آغاز شد و بسیاری از سرگرمیهای آمریکایی وارد کشور شد. البته این امور ابتدا توسط دربار مورد استقبال قرار گرفت.
دربار پهلوی هم پر بوده از رقابت های زنانه که گاها باعث ایجاد چالشهایی در روند اداره کشور می شده است. در یکی از سالهای اوائل دهه 1970 مشاجرهای خصوصی میان شاه و اشرف در گرفت.
ثریا اسفندیاری دومین همسر محمدرضا پهلوی سرانجام در سال اسفند 1336 از شاه ایران جدا شد و تا پنج سال بعد از جدایی خود، درباره زندگی خود با شاه سکوت اختیار نمود و حتی در تمام این مدت نیز شایع شده بود که شاه با پرداخت حق السکوت کلانی که به صورت ماهیانه به ثریا پرداخت می شود مانع از سخن گفتن ثریا میشود.