چگونه انگلیسیها خط آهن ایران را به نفع خود تغییر دادند؟

میهن ما از نظر دارا بودن کوتاهترین راه بین اروپا و نواحی پر نعمت آسیای جنوبی و جنوب شرقی اهمیت بزرگی را حائز است و از قدیم راههای کشور ما که سهل‌العبور بوده و نواحی مهمتری را به یکدیگر مربوط می‌ساخته، بیشتر مورد توجه بوده است... عباس اقبال‌ آشتیانی ضمن بررسی در انتخاب بهترین راهی که خط آهن ایران باید از آن بگذرد، می‌نویسد: «بزرگترین و مهمترین راههای آیندة ایران دو راه است: اول راه بغداد، همدان، قزوین و انزلی، دوم راه تبریز، تهران و مشهد که راه کاروانی قدیم چین به آن متصل می‌شد.» و در ذکر اهمیت هر یک می‌گوید: «راه بغداد- انزلی که از طریق بغداد به خط آهن معروف بغداد- اسلامبول وصل می‌شود که اگر راه‌آهن در آن کشیده شود در میان طرق ارتباطیه عالم اهمیت خاصی را دارا خواهد بود و راه تبریز - تهران- مشهد که اروپا را به آسیای مرکزی و جنوبی مربوط می‌سازد.» به هر حال خط آهنی که به لحاظ کسب عایدات بیشتر و ترقی کشور برای ایران مفیدتر بوده خط بین شرق و غرب بوده نه شمال و جنوب. حال آنکه منافع استعماری دولت انگلیس برای حفظ هندوستان از خطرات محتمل و به منظور استفاده از خط آهن در حمله احتمالی به خاک اتحاد جماهیر شوروی پس از انقلاب کبیر، ایجاب می‌کرد که خط آهن ایران شمالی- جنوبی کشیده شود نه غربی- شرقی.(ص29)