از تسوچو در چین باستان تا بازی «کوماری» در ژاپن

اگر چه اطلاعات دقیقی در مورد ریشه اصلی و حقیقی ورزش فوتبال در دست نیست ولی با توجه به شواهد و قراین گفته می‌شود که نوعی از آن قبل از مسیح و حتی در میان ملل باستان بازی می‌شده است؛ و آنچه امروزه بازی فوتبال می نامیم به تدریج رشد کرده‌ است و به شکل امروزی رسیده است. تحقیقات نشان می دهد که ملل مختلف هزاران سال قبل از میلاد بازیهایی شبیه فوتبال داشته اند. این نوع بازیهایی که تیم، توپ، و شیوه امتیازگیری در آنها وجود دارد برای قرنها قبل بوده اند. در زیر به مواردی شبیه بازی فوتبال در میان ملل و اقوام گوناگون می پردازیم:

بازی "تسوچو" در چین باستان
اولین سوابق ثبتی آنچه که احتمالاً قدیمی‌ترین فعالیت شبیه به فوتبال به حساب می‌آمده را می‌توان در دست نوشته‌های چینی نظامی در دوره سلسله هان و حدود قرن دوم قبل از میلاد پیدا نمود. تحقیقات باستان شناسان نشان می دهد که بین سالهای 200 تا 220 قبل از میلاد، چینی های باستان یک نوع بازی به نام تسوچو(تسو به معنی شوت کردن و چو هم به معنی توپی از پوست حیوانات) بازی می کردند. هوانگ تین، امپراتور چین مبتکر بازی «تی-سو-چو» (T-So-Cho) بوده است. تی-سو در زبان چینی همان لگد زدن و با پا زدن است و چو، به معنی توپ می باشد. وی، تی-سو-چو را به این منظور ابداع کرد که سربازانش با هم مبارزه کنند و به رقابت بپردازند بدین ترتیب نظامیان چینی مبادرت به انجام نوعی از تمرین نظامی می کردند که اساس آن بر پایه حفظ مالکیت توپی پر شده از پر و مو بود. در این تمرین استفاده از دست مجاز نبود و سربازان با استفاده از پا و سینه و شانه ها باید توپ را حفظ و کنترل می کردند که مهارت و کنترل توپ از ویژگی های این تمرین نظامی بود. این بازی سالیان زیاد انجام می‌شد ولی به‌نظر می‌رسد که در حدود نیمه قرن ۱۹ میلادی از بین رفته باشد. در سال ۱۹۰۳ و در یک اقدام سمبلیک در جهت احیای سنت‌های باستانی، این بازی مجدداً احیاء گشته و هم اکنون نیز در برخی فستیوال‌های توریستی قابل رویت می‌باشد.

نقاشی مربوط به سال ۱۳۰۰ (میلادی) که امپراتور سونگ را در حال انجام بازی با دیگر اشرافیان نشان می‌دهد.

بازی «کوماری» در ژاپن
در سال 587 میلادی، فوتبال از چین به ژاپن راه یافت و این حرکت با تحولات جدید و تکامل نسبی همراه بود. و به این ترتیب 600 سال بعد از چین در ژاپن نیز بازی دیگری انجام می گرفت که در آن بازیکنان می بایست توپی را به هم پاس بدهند بدون اینکه آن توپ به زمین بیفتد و استفاده از دست در این بازی نیز ممنوع بود. «کوماری» واژه ای است که ژاپنی ها به این فوتبال اطلاق می کردند. این بازی شامل بازیکنانی بود که تلاش می کردند توپ را به داخل دو ساقه بامبو شوت کنند. در کتیبه های بدست آمده از آن دوران، فوتبال، عملی مذهبی و جزو آداب دینی شمرده می شده است.
سنگ نوشته و کتیبه ها، تصاویر و نقاشی های به دست از مصر باستان نیز بیانگر این مطلب است که مصریان نیز نوعی بازی شبیه به فوتبال را انجام می داده اند.

یونان باستان
در یونان باستان برای واژه « جوانی» اصطلاحی را به کار می بردند که معنی نگارشی آن " توپ باز" بود. یونانیان نیز به داشتن بازی‌های همراه با توپ که در آنها از پای خود استفاده می‌کرده‌اند، شناخته شده‌اند. این بازی در زمینی مستطیل شکل انجام می شد در این بازی زمین را به دو قسمت مساوی تقسیم می کردند و بازیکنان به دو دسته تقسیم می شدند. هدف این بازی عبور توپ از خط وسط زمین بود و هر تیمی که موفق به عبور توپ از خط وسط زمین می شد برنده بود. شاید بتوان گفت ریشه این شیوه بازی کردن در فوتبال مدرن که هر تیمی جنگ میانه میدان را ببرد صاحب برتری در آن مسابقه است مربوط به آن تاریخ باشد. همچنین طبق نوشته های هومر -نویسنده و شاعر یونانی- در قاره گمشده آتلانتیس، ورزشگاه عظیمی بوده که تماشاگران زیادی جهت تماشای توپ گرد در آن جمع می شدند.

رومیان و بازی "هارپاستوم"
رومیان که در تاریخ از آنان به عنوان فاتحان یونان یاد شده به تقلید از یونانیان بازی دیگری به نام هارپاستوم"Harp Stum" ابداع کردند؛ در این بازی دو گروه در دو سوی زمین قرار می گرفتند و زمین هر تیمی با خط کشی معین شده بود. برای بازی، از نوعی توپ استفاده می شد که رویه ای چرمی داشت. میان دو زمین، فاصله ای وجود داشت که با دوخط دیگر تعیین شده بود و بازی در میان این فاصله انجام می شد و هر تیم باید توپ را از خط مرزی عبور داده و به زمین حریف برده و تا به انتهای آن می رساند. نویسنده رومی سیسرو در یکی از نوشته‌های خود وضعیتی را توصیف می‌کند که در آن مردی در مغازه سلمانی و در حال اصلاح بخاطر شوت شدن یک توپ به داخل مغازه کشته می‌شود. اعتقاد بر این است که بازی رومی هارپستوم از نوعی بازی تیمی بنام اپی اسکایروس یا فنیدا که اولین بار توسط نمایشنامه نویس یونانی انتیفانس)۳۱۱-۳۸۸ قبل از میلاد) بکار برده شده و بعداً کلمنت الکساندریا نیز به آن اشاره داشته‌است، گرفته شده‌است. اما به‌نظر می‌رسد این بازی بنوعی نه چندان واضح شبیه به راگبی بوده‌است.
به نظر می رسد بعدها رومیان این بازی را به انگلستان بردند و به این ترتیب این بازی در قرن هشتم میلادی در سلتیک اسکاتلند و نقاطی از ایرلند نیز انجام شد.
البته سوابق غیر مستند دیگری از بازی‌های ماقبل تاریخ، باستانی و یا سنتی انجام شده با توپ که توسط مردم بومی در سراسر جهان انجام می‌شده نیز در دسترس می‌باشند. به‌عنوان مثال، در سال ۱۶۱۰ ویلیام استراچی از منطقه جیمز تاون اولین شخصی بود که یک نوع بازی بنام پاهساهمان را که توسط آمریکائیان بومی باز می‌شده را ثبت نموده‌است. در منطقه ویکتوریا، استرالیا، مردم بومی استرالیا نوعی بازی به نام مارن کروک را انجام می‌دادند.در کتاب رابرت برو-اسمیت که در سال ۱۸۷۸ بنام «مردم بومی منطقه ویکتوریاً منتشر شد نیز از مردی بنام ریچارد توماس نام برده شده که در سال ۱۸۴۱ شاهد انجام این بازی توسط مردم بومی منطقه بوده‌است.» آقای توماس توصیف می‌نماید که چطور بازیکن جلو توپ ساخته شده از پوست صاریغ را شوت نموده و دیگر بازیکنان برای گرفتن آن به هوا برمی‌خواستند.
یکی دیگر از کشورهایی که لازم است در باره تاریخچه این بازی در آن بحث شود کشور برزیل است؛ کشور برزیل که خود را به عنوان مهمترین و پر افتخارترین تیم جهان می داند این ورزش به وسیله چارلز میلر برزیلی که اجداد او بریتانیایی بودند به مردم برزیل معرفی شد و بر این اساس باید گفت فوتبال در برزیل از سال ۱۸۹۴ شروع شد.
آنچه که مهم است اینکه قدمت این بازی‌ها و امثال آنها بطور عمیق در روزگاران باستان قرار داشته و در طول قرون متمادی، تأثیر خود را بروی فوتبال داشته‌است. بهرحال، به‌نظر می‌رسد که مسیر حرکت بسوی فوتبال مدرن در اروپای غربی و بخصوص در انگلستان شکل گرفته باشد. و این بازی به تدریج مراحل تکاملی خود را طی نمکوده است تا به شکل امروزی آن رسیده است

ادامه دارد . . .

.

از "تسوچو" در چین باستان تا بازی «کوماری» در ژاپن