پورشه به مثابه یک نماد

جوان و تاریخ- سعید ملکی

«پورشه» نام خودرویی آلمانی است که طی روزهای گذشته از کلیدواژه های مهم مورد نظر کاربران ایرانی در موتورهای جست وجوی اینترنت بوده است. جست وجوی فراوان واژه پورشه در بیش از 99 درصد موارد نه از بابت اطلاع از قیمت و امکانات یا به اصطلاح آپشن ها و نیز مدل ها برای خرید، بلکه به واسطه انتشار اخباری بود که چند ماه گذشته از تصادف مرگبار این خودرو منتشر شد. همزمان خودروی گرانقیمت دیگری در گوشه ای دیگر از تهران سرنشینانش را به کام مرگ فرستاد و به این ترتیب «ب.ام.و» هم به کلیدواژه یی هم ارز پورشه تبدیل شد.

به سراغ تارنماهای مربوط به فروش این خودروها که برویم می بینیم قیمت مدل های گوناگون پورشه از 950 میلیون شروع و به یک میلیارد و550 میلیون تومان هم می رسد. مدل های ارزان ب.ام.و هم از 240 میلیون شروع و آن هم تا یک میلیارد و 550 میلیون تومان قد می کشد یعنی نزدیک به دستمزد 180 سال حقوق پایه تعیین شده از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی.

پس از شنیدن خبر و به ویژه چگونگی رخ دادن تصادف مرگبار این خودروها واکنش های مردم به خبر قابل تامل می نماید. یکی از لزوم برخورد با رانندگی دیوانه وار سرنشینان عرابه های مرگبار اما گرانقیمت می گوید و دیگری از مرگ جوانان پورشه و ب.ام.و سوار اظهار تاسف می کند. برخی هم می گویند حقشان بود. هدف این نوشتار آسیب شناسی واکنش عمومی به رخدادهای مرگبار برای مرفهان جامعه و نگاه های طبقاتی نیست.

اینجا نکته ی مهم چرایی ریشه ای «جولان دادن برخی جوان‌ های سرمستِ غرورِ ثروت با خودروهای گران‌ قیمت در خیابان‌ ها» است که به عنوان یکی از مصادیق ایجاد ناامنی روانی، نگرانی رهبرمعظم انقلاب را نیز برانگیخته و سبب توصیه ی ایشان به مسوولان انتظامی برای برخورد با این عناصر ناامن ساز شده است.

در جست وجوی این چرایی، اخبار چند روز گذشته را در کنار خبرهایی چون ایجاد صفحه مجازی بچه پولدارهای تهران در سایت اینستاگرام و ... که قرار می دهیم، پازلی با این نوشته تکمیل می شود که «نوکیسگی به منتها درجه خود رسیده است.»

آنچه مشخص است اینکه ثروت و توانمندی اقتصادی برحسب باورها و ارزش های دینی ما نه تنها ناپسند نیست بلکه امری است که در چارچوب های مشروع و قانونی جامعه به آن توصیه شده است. این در حالی است که نوکیسگی آفتی است که جان و روان شهروندان را به انواع مختلف می خراشد.

تعقیب سرنخ بسیاری از نوکیسگان ما را به سال هایی نه چندان دور می برد؛ سال هایی که پس از هشت سال جنگ و تنگنای اقتصادی، زیر سایه مفهومی چون سازندگی عده ای خاص بهره مند از وابستگی به کانونی از قدرت و رانت های گوناگون راه خود را از دیگران جدا کردند تا اینک فرزندانشان سرمست از غرور ثروت بادآورده در اتوبان ها و خیابان ها با یکدیگر کورس مرگ بگذارند.

فرایند قربانی ساختن عدالت اجتماعی زیر چرخ دنده های توسعه سال ها است که با وقفه و بی وقفه به پیش می رود که نتیجه ی نخستین آن، افزایش شکاف های اقتصادی- اجتماعی است. نتیجه فاجعه بارترِ فرایندی که از سوی برخی مسوولان اجرایی کلید زده شده تشکیک در کارکردهای نظام اسلامی است؛ نظامی که هم اکنون نیز برخی کارگزاران آن بیش از دغدغه نان اغلب مردم به فکر فراهم سازی مسیر ورود خودروهای لوکس برای معدودی هستند.

نکته قابل تامل، تقلیل یافتن برخی اقدامات عملی برای خشکاندن ریشه های پرورش نوکیسگان ابن الوقت، فساد مالی، رانت خواری و ... به اتهام پراکنی های مکرر برخی مسوولان دولتی و شرکت آنان در همایش های مقابله با فساد و ... است؛ مساله ای که سبب شده رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با کارگران تصریح فرمایند: «مسوولان کشور، روزنامه نیستند که مدام راجع به فساد حرف بزنند. آنها باید وارد عمل شوند و جلوی فساد را به معنای واقعی کلمه بگیرند.»

رهبر انقلاب پیش از این و در مرقومه ای خطاب به سران سه قوه در همایش ملی ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد (آذرماه 93) فرمودند: نفس اهتمام آقایان به امر مبارزه با فساد را تحسین می‌کنم، لکن این سمینار و امثال آن بناست چه معجزه‌ای بکند؟ مگر وضعیت برای شما مسوولان سه قوه روشن نیست؟ با توجه به شرایط مناسب و امیدبخشی که از لحاظ همدلی و هماهنگی و همفکری بین مسوولان امر وجود دارد، چرا اقدام قاطع و اساسی انجام نمی‌گیرد که نتیجه را همه بطور ملموس مشاهده کنند. توقع من از آقایان محترم این است که چه با سمینار و چه بدون آن، تصمیمات قاطع و عملی بدون هرگونه ملاحظه‌ ای بگیرند و اجرا کنند.

با وجود چنین رهنمودهایی، دورنمایی از مبارزه با ریشه های پورشه سواری به عنوان نمادی از نوکیسگی و فساد به چشم نمی آید. در این ارتباط، خبرگزاری میزان هشتم اردیبهشت ماه از افزایش چهاربرابری واردات خودروهای لوکس طی سه سال اخیر خبر داد؛ خبری که در کنار انگاره های اصلی این نوشتار فساد را نه معطوف به پورشه سواران بلکه متوجه آنانی می سازد که به رغم تنگناهای اقتصادی، ارز مورد نیاز کشور را به جای هزینه در بخش های ضروری مصروف ورود خودروهای لوکس داشته اند.