از برده‌داری تا غارت طبیعت: میراث شوم استعمار

غلبه بر طبیعت مستعمرات، اعم از منابع طبیعی شکل غالب استعمارگران در چپاول و غارت اموال کشورهای مستعمره بود. این شکل از استعمار که در موج اول استعمارگرایی رخ داد، با ظهور انقلاب صنعتی شدت بیشتری یافت.
«زمانی که برای نخستین بار، اروپا به استعمار و استیلای سرزمین‌ها و فرهنگ‌های سراسر جهان دست یازید، طبیعت آن‌ها را نیز به استعمار خود درآورد. با ظهور نظام صنعتی و پدیده استعمار، «منابع طبیعی» به درون دادهای تولید کالاهای صنعتی و تجارت استعماری تبدیل شد. طبیعت به ماده‌ای بی‌جان و قابل دست کاری بدل گشت و ظرفیت و استعداد تجدید حیات و رشد آن نفی شد. همچنین هر آنچه را بشر اروپایی به طور کامل اداره و کنترل نمی‌کرد، تهدید شناخته شد. هر نظامی را که توانایی خودسامانی‌اش را نشان داد، نظامی وحشی، خارج از کنترل و غیرمتمدن معرفی کردند. هر زمانی که اروپاییان، اقوام و ملّت‌های بومی امریکا، افریقا یا آسیا را «کشف کردند»، آنها را وحشیانی معرفی کردند که برای رهایی و نجات، نیازمند دخالت و کمک نژاد برترند. حتی بر اساس چنین اندیشه‌هایی بود که پدیده برده‌داری توجیه شد. در چنین فضایی، به بردگی بردن افریقاییان، عملی نیکوکارانه به شمار می‌رفت که هدف آن، انتقال آن‌ها از «ظلمت بی‌پایان بربریت وحشیانه» به آغوش «تمدن برتر» بود.»

منبع: داود رجبی‌نیا، استعمار مدرن جهانی شدن یا جهانی سازی: آثار و پیامدها، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، 1389، ص 11