چرا شاه با یک مصری ازدواج کرد ؟

جوان و تاریخ- مقالات

محمدرضا پهلوی ولیعهد وقت که هنوز بیش از 19 سال و 5 ماه نداشت در نیمه اسفندماه 1317 (مارس 1939) با یک کشتی نیروی دریایی ایران در راه مصر بود تا با فوزیه فؤاد خواهر ملک فاروق پادشاه آلبانیایی تبار وقت مصر (که 17 سال و 4 ماهه بود) ازدواج کند. وی پنجم اسفند (24 فوریه 1939) در زمانی که ابرسیاه جنگ آسمان اروپا را می پوشانید عازم مصر شده بود. وزیران امور خارجه و دادگستری و رئیس مجلس شورای ملی همراه او بودند. یک هیات مطبوعاتی نیزبا او عازم مصر شده بود تا جریان ازدواج را پوشش خبری دهد. عباس مسعودی ناشر روزنامه اطلاعات که با این هیات به مصر رفته بود گزارشهای مفصل و متعدد از این رویداد را به قلم خود در این روزنامه منتشر ساخت. عقد نکاح، 24 اسفند 1317 (15 مارس 1939) انجام شد و داماد و همراهان 24 فروردین با همان کشتی به ایران بازگشتند.فوزیه (از خاندان محمدعلی پاشا سردار آلبانیایی تبار عثمانی ـ متولّد مقدونیه که حکمران مصر شده بود و این مقام تا سال 1952 در دودمان او باقی مانده بود) یک سال بعد از شاه دارای یک دختر به نام شهناز شد که اخیرا به او تابعیت مصر هم داده شده است.مورخان، ازدواج محمدرضا و فوزیه را یک ازدواج که انگیزه های سیاسی باعث آن شده بود ذکر کرده اند. این نخستین ازدواج شاه بود که دیری نپایید و فوزیه چند سال بعد شاه را ترک کرد و در سال 1945 در قاهره طلاق گرفت ولی دولت ایران تا سه سال بعد از آن، این طلاق را به رسمیت نشناخت. فوزیه پس از این طلاق، با یک سرهنگ مصری به نام اسماعیل شیرین ازدواج کرد، دارای دو فرزند شد و تا دوم جولای 2013 (91 سالگی) زنده بود و در مصر اقامت داشت.پهلوی دوم پس از نشستن بر تخت سلطنت، به اندرز ایراندوستان که پسردارشدن را مقدّم بر هر کار بداند گوش نکرد و تا 19 سال پس از شاه شدن، پسر نداشت که در زمان بحران بر جای او بنشیند.به باور عوام الناس، انگلیسی ها عامل این وصلت بودند!. پس از اشغال نظامی ایران، از برخی از رجال ایرانی هوادار آلمان که بازداشت و تبعید شده بودند نقل شده است که گفته بودند: لندن از آن بیم داشت که اگر ولیعهد وقت با یک شاهزاده خانم افغان ازدواج کند، دو کشور متحد و به گونه ای باردیگر یکپارچه شوند که خلاف سیاست قدیمی انگلستان بود و چنانچه با دختر یکی از بزرگان ایران پیوند مزاوجت می بست، بعدا قدرت و مدیریت ادارات از دست عوامل قدیمی انگلستان خارج و به این خانواده سپرده می شد که این هم به زیان انگلستان بود که می خواست ایران را در چنگ داشته باشد. ازدواج ولیعهد وقت با یک شاهزاده خانم اروپایی و یا دختر یکی از معاریف آن قاره نیز به مدرنیزه شدن ایران کمک می کرد که لندن خواهان آن هم نبود؛ لذا عوامل لندن موضوع ازدواج با فوزیه را مطرح کردند که خاندان او در دست انگلستان بودند. خانواده آلبانیایی تبار فوزیه از آغاز قرن نوزدهم (زمان محمدعلی پاشا ـ سردار عثمانی) تا کودتای ژنرال نجیب (اوایل دهه 1950) در مصر سلطنت داشتند.