پلیس راه به سبک قجری + عکس

ناصرالدین شاه قاجار پس از بازگشت از سفر اروپا در سال ۱۲۹۰ ق، با پیشنهاد مشیرالدوله وزیر امور خارجه مبنی بر تشکل نیرویی که با روشی نوین به حفظ و حراست از راهها و مناطق روستایی بپردازد موافقت نمود این تشکیلات که طرحی کمرنگ از ژاندارمری‌های اروپا و بویژه کشور عثمانی بود، به «قراسوران» مشهور گشت.نظم و کارایی و توسعه این نیرو در اوایل فعالیتش خوب بود. « به دستور سپهسالار ابتدا در راههای اصلی خراسان، گیلان، گرگان، مازندران، سوارانی مسلح برگماشتند و پاسگاه‌هایی نیز برای آنها ساختند، سپس سپهسالار برای امنیت راههای اصلی دیگر استان‌ها و شهرستان‌های مهم کشور، استخدام نهصدو بیست سوار مسلح را در نظر گرفت و گزارش کار و نقشه محل استقرار پاسگاهها را روز پنجم شوال برای شاه فرستاد. شاه این پیشنهاد را پذیرفت و دستور تأمین هزینه آن را داد.»عملکرد قراسوران تا هنگامی که زیر نظر دولت بودند خوب و رضایت‌بخش بود ولی همین که دولت با هدف کاستن از هزینه‌ها حراست و نگهبانی از راهها را به خان‌های محلی واگذار نمود و تشکیلات قراسوران را تابع آنها نمود، این ارگان کارایی خود را از دست داد.در نتیجه منظور اصلی که امنیت عمومی بود، حاصل نمی‌گردید چه افراد قراسوران معمولاً از نوکران و گماشتگان و رعایای خود خوانین محلی بوده و هر موقع هر کدام را می‌خواستند، می‌آوردند و هر یک را مایل نبودند،‌بیرون می‌کردند و تعدادی اسلحه سیستم مختلف را هم که دولت داده بود هر لحظه به دست شخصی می‌افتاد که صلاحیت و عدم صلاحیت دارنده آن مجهول بود.به علاوه عیب بزرگ کار این بود که نفوذ و قدرتی اضافه بر نفوذ محلی به خوانین داده می‌شد و روی همین جریانات یک نوع خودسری و ملوک‌الطوایفی ایجاد شده بود.»

سرمارلینگ سفیر انگلیس در ایران وضع امنیت راهها را بسیار بد توصیف کرده است:"نفوذ حکومت مرکزی به کلی از میان رفته است و شاهد آن نداشتن قدرت است در امر و تحکم به اطاعت حتی در مورد رؤسایی که تحت اختیار آن واقع‌اند در چنین اوضاع و احوالی دولت‌های وقت هر کدام به مقتضای زمان و برحسب امکانات خود تدابیری برای تثبیت وضع مملکت به کار می‌برند و به منظور رفع ناامنی‌ها و بی‌نظمی‌های راهها درصد تشکیل سازمان‌هایی مجهز و مسلح بر می‌آورند."

منابع ：

ـ برگ‌های تاریخ، ص ۱۳۶.

تاریخ ژاندارمری، ص ۲۲.

تاریخ ارتش ایران از هخامنشی تا عصر پهلوی، ص ۸۸ و ۸۹.