اشرف؛ پل میان کودتاچیان و شاه

جوان و تاریخ- اخبار تاریخی

یکی از اشتباهاتی که دولت ملی در مصاف با کودتاچیان مرتکب شد، عدم کنترل اشرف پهلوی بود. اشرف شخصیت مهمی در عرصه سیاسی عصر پهلوی دوم بود که از برخی جهات نیروهای بیگانه بر روی او بیش از محمدرضاشاه حساب باز می کردند. اینکه او توانست به شکلی غیرقانونی وارد کشور شود و پیام کودتاچیان را به دست محمدرضا برساند، بیانگر آن بود که مصدق و یارانش آنقدر هم که تصور می کردند بر اوضاع مسلط نبودند. امری که در نهایت نیز به ضرر دولت ملی و به سود کودتاچیان تمام شد:

«در 25 جولای (3 مرداد)، اشرف با پرواز تجاری و به عنوان یک مسافر وارد تهران شد. طبق پیش بینی ها ، بازگشت غیر قانونی وی طوفانی واقعی به پا کرد. نه از خود شاه و نه از دولت مصدق درخواست نشده بودند. شاه از ملاقات وی امتناع کرد اما نامه ای او را با وساطت " سلیمان بهبودی " رئیس دربار شاه را به خوبی نشان داده بود، پذیرفت. نامه حاوی این خبر بود که ژنرال آمریکایی "هربرت نورمن" شوارتسکوف (پدر ژنرال اچ. نورمن شوارتسکوف در جنگ اول عراق) با ماموریتی شبیه ماموریت اشرف به دیدار شاه می آید. شاه از این خبر استقبال کرد و بدین وسیله در عصر روز 29 جولای (7 مرداد) خواهرش را به حضور پذیرفت. جلسه شروعی طوفانی داشت اما با یک یادداشت تفاهم به پایان رسید. روز بعد، اشرف با هواپیما به اروپا برگشت. این سفر طبق برنامه انجام شد، اما از نظر مطبوعات طرفدار مصدق، خبر خروج وی از کشور مایه ی آرامش بود.»1

1-کریستوفر پتریک، سیا در ایران، ترجمه: نعمت الله عاملی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1393، ص 40-41