سی های باستان شناسی نشان می دهد که قدیمی‌ترین بخش تخت جمشید به ۵۱۸ سال قبل از میلاد باز می گردد. طبق داده های تاریخی، ساخت تخت جمشید حدود ۲۵۰۰ سال قبل به دستور داریوش بزرگ شروع شد.

تاریخچه استفاده از کاشی در ایران به دوران قبل از تاریخ باز می‌گردد. شبستان گنبد‌دار مسجد جامع قزوین از اولین نمونه‌هایی است که در آن از کاشی تزئینی استفاده شده است. در قرن ششم کاشی‌ها با لعاب فیروزه و لاجوردی و در قرن هشتم کاشی‌ها با خمیر سنگ یا همان خمیر چینی ساخته می‌شدند.

قدیمی ترین محلی که تا به حال در ایران بررسی و حفاری شده است و از نظر معماری مورد توجه قرار گرفته است، تپه های سراب و آسیاب می باشند.

تحقیقات باستان‌شناسی اخیر نشان داده است که انسان عصرحجر که تازه از کوه فرود آمده و در دشت سکونت گزیده بود بر روی مسیر کمانی شکل اطراف کویر نمک استقرار یافته بود.

یک جغجقه ۴٫۵۰۰ ساله درگوری متعلق به یک کودک یک ساله درکنار بقایای اسکلت آن کشف شد. محققان باستان شناسی در روسیه موفق به کشف ابزاری شبیه به جغجقه شدند که درمحل دفن یک کودک کمتر از یک سال دفن شده بود.

کاوش مشترک دانشگاه توبینگن آلمان و پژوهشکده باستان شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در اشکفت راز آور استان کرمانشاه به کشف اجاق های دوران پارینه سنگی میانی و نوین انجامید.