قم در دوران قاجار: شکوه زیارت، دروازه سفر

سلاطين قاجار نيز بخصوص فتحعلى شاه و ناصر الدين شاه در افزايش شكوه و جلال و آبادانى آستانه حضرت معصومه اقداماتى را به عمل رساندند. روايت است كه فتحعلى شاه در ابتداى زندگانى نذر كرده بود كه اگر پادشاه شود بر زيور و جلال قم بيفزايد و اهالى آن را از ماليات معاف كند، اما اطمينانى نيست كه او به نذر خود رفتار كرده باشد، على هذا وى شهر قم و توابع آن را تيول مادر خود ساخت، و به جاى روكارى كاشى گنبد، خشتهاى مسين زراندود گذاشت و مدرسه اى در جوار آنجا ساخت با درآمد موقوفه اى براى تحصيل يك صد طلبه و نيز بيمارستان و مهمانخانه اى تاسيس نمود و مى گويند هر ساله 000/ 100 تومان خرج آنجا مى كرده است. و هروقت كه به قم مى رفته راه تا حرم را پياده مى پيموده و هنگامى كه وفات يافت بنابر وصيتش او را در قم دفن كردند در زمان ناصر الدين شاه گنبد ديگر را هم مطلا كردند و بناى صحن جديد توسط ميرزا على اصغر امين السلطان چندين سال به طول انجاميد و جاده هاى جديد در فاصله ميان تهران قم احداث گرديد.
بنابراين اين شهر از ديرباز هم به دليل جاذبه زيارتى و هم به دليل موقعيت جغرافيايى آن كه در مسير شهرهاى باستانى شيراز و اصفهان قرار داشته نه فقط كه ميعادگاه زائران شيعه مذهب بوده، بلكه محل عبور و سياحت سياحان فرنگى نيز بوده است.