از مرگ بر ساعد تا مرگ بر ساعت!

جوان و تاریخ- کشکول

در سال 1323، زمانی که جمعیت تهران به بیش از 900 هزار نفر هم نمی رسید، مخالفان دولت با کمک توده ای ها و دیگر ناراضیان با فراخوانی کارگران و کشاورزان از روستاهای اطراف شهرهای زنجان، قزوین، دماوند، ورامین و حتی شهر چالوس، به جمع آوری بیش از یک میلیون نفر و آوردن آن ها به تهران جهت شرکت در راهپیمایی بزرگی که تا آن سال سابقه هم نداشت بر علیه کابینه ساعد نخست وزیر وقت اقدام کردند. در آن راهپیمایی صدها شعار بر علیه حکومت مخصوصا دربار به گوش می رسید. حرکت این جمعیت بی سابقه در آن روز از اول خیابان فردوسی شروع شد و بعد به خیابان سپه و میدان حسن آباد رسید و از آن جا به سوی شمال تا چهارراه یوسف آباد، خیابان نادری و از آن خیابان به طرف شرق ادامه یافت. جمعیت پس از عبور از چهارراه استامبول و میدان مخبرالدوله، از سرازیری خیابان سعدی وارد توپخانه شد. طوری که وقتی جلوداران این جمعیت داخل میدان شدند، هنوز دنباله راهپیمایان در خیابان فردوسی قرار داشت. جمعیت که وارد میدان سپه شدند یکی از رهبران تظاهر کندگان از پله های ساختمان شهرداری بالا رفت و به دادن شعار مرگ بر ساعد پرداخت و در ادامه یک گروه از مردم با او همصدا و با دسته های تظاهر کنندگان وارد میدان شدند، چون بیشتر آن ها کارگران و کشاورزان بی سواد و کم سواد بودند و معنی این شعار را نمی دانستند با مشاهده ساعت سر درب ساختمان شهرداری، مشت های گره کرده خود را به طرف ساختمان شهرداری حواله می کردند و فریاد می زدند: مرگ بر ساعت! بدین ترتیب چند هزار نفر شعار مرگ بر ساعت می دادند! دست بر قضا، در همان حین، ساعت بالای ساختمان از کار افتاد و خراب شد و معلوم نشد این شوخی روزگار بود یا دست خراب کاری که آن ساعت را دست کاری کرده و از کار انداخته بود.

برگرفته از: محمد ابراهیم رنجبر امیری، خاطرات یک روزنامه فروش، نشر شادرنگ، 1392، ص68