فوتبال در دوران پس از انقلاب اسلامی

فوتبال در دوران جمهوری اسلامی

می توان با اطمینان خاطر ادعا کرد که ورزش در دستور کار انقلابیون جای ویژه ای نداشت. در سال های نخست پس از انقلاب اسلامی ایران، ترکیبی از اخلاق زاهدانه و تنزّه طلبی انقلابی سیاست ورزشی جمهوری اسلامی را رقم می زد. انقلاب ایران بر جام تخت جمشید نیز نقطه پایان گذاشت، اما از سال 1360 با تشکیل لیگ های محلی مسابقات فوتبال بار دیگر رواج یافت. بهترین این لیگ ها به مسابقات قهرمانی ایران، که جام قدس نام گرفت، راه می یافت. در سال 1370، پس از پایان جنگ ایران و عراق، لیگ آزادگان، به افتخار اسرای آزاد شده جنگ، تشکیل شد. در سال 1379 آخرین دوره جام آزادگان با قهرمانی استقلا ل به پایان رسید تا در اولین سال از دهه 80 شاهد برگزاری لیگ حرفه ای در ایران باشیم که تا امروز این لیگ ادامه داشته است.

ادوار حضور ایران در جام جهانی

تیم ملی فوتبال ایران برای چهارمین بار شانس حضور در جام جهانی را پیدا کرده است و در خرداد امسال به عنوان یکی از 32 تیم منتخب اجازه حضور در جام جهانی را خواهد داشت. سه دوره اخیر حضور ایران در جام جهانی سوای نتایج کسب شده، اتفاقات بسیاری با خود به همراه داشت که چندان خوشایند نبودند و امسال نیز در آستانه چهارمین حضور بازهم شاهد چنین اتفاقاتی هستیم.

اولین دوره حضور ایران در جام جهانی 1978 بود که با توجه به جو موجود و شرایط حاکم بر فوتبال آن دوران حاشیه چندانی در پی نداشت. البته اولین حضور در جام جهانی با صعودی بی دردسر آن هم با ستارگانی چون ناصر حجازی، حسن روشن، غفور جهانی و بزرگان دیگر نقطه عطفی در فوتبال ایران بود که این روزها ارزشش بیش از پیش به چشم می آید. به هر حال ارزش کار ستارگان آن دوره به قدری بالاست که قلم جز ستایش چیز دیگری نمی تواند در وصف شان بکار ببرد. در آن دوره، بازی اول را 3 - صفر به هلند باختیم، در بازی دوم با گل ایرج دانایی فر با اسکاتلند به تساوی یک - یک رسیدیم و در بازی اخر با حساب 4 بر یک نتیجه را به پرو واگذار کردیم تا با یک امتیاز در گروه خود، چهارم شویم. آرژانتین میزبان در آن سال قهرمان جهان شد. در ایران نیز زمینه های تغییر رژیم به وجود آمد و چند ماه پس از جام جهانی، انقلاب شکل گرفت. مردم ایران رژیم شاهنشاهی را سرنگون کردند و فوتبالی ها هم بخشی از انقلاب ایران بودند. انقلابی که جهان را تحت تاثیر خود قرار داد. ایران پس از انقلاب، درگیر جنگ شد و شرایط داخلی کشورمان تحت تاثیر دفاع مقدس قرار گرفت. در این سال ها، فوتبال اولویت چندم مردم کشورمان بود . حملات وحشیانه عراق در سال های اول جنگ به خاک ایران، کام همه را تلخ کرد و جنگ 8 ساله با زیاده خواهی عراقی ها شروع شد و باعث شد تا ایرانی ها چندین دوره پیاپی از حضور در رقابتهای جام جهانی باز بمانند.

دومین دوره حضور ایران در جام جهانی، 1998 فرانسه بود که از همان بازی های مقدماتی سال 1997 با حواشی بسیاری همراه بود و این اتفاقات تا خود بازی ها نیز ادامه داشت. در دوره مقدماتی جام جهانی 1377 (1998)، تیم ایرن به موفقیت های بسیاری دست یافت و گزارش های گسترده تلویزیون جمهوری اسلامی از مسابقات تیم فوتبال ایران در این دوره باردگر تب فوتبال را در ایران همه گیر کرد. با سوت پایان آخرین مسابقه ایران و استرالیا، در تهران و دیگر شهرهای بزرگ ایران، مردم در شور و شادی به خیابان ریختند و در اردبیل، تبریز، و مشهد به قصد تبریک و ابراز قدردانی به خانه خانواده های دایی، باقری، و عزیری رفتند. و در بازگشت از ملبورن در ورزشگاه پر ازدحام آزادی،مورد استقبال تاریخی هموطنانشان قرار گرفتند. هم گروه شدن ایران و آمریکا با قرعه کشی جام جهانی 1998 از جمله جذابیت های این دوره از بازی ها بود، کارشناسان این دیدار را پس از بازی دو آلمان غربی و شرقی در 1974 سیاسی ترین دیدار جام جهانی دانسته اند. بازیی که در نهایت با نتیجه دو بر یک به پیروزی ایران انجامید تا یک بار دیگر-پس از بازی با استرالیا و جشن صعود به جام جهانی- ملت ایران بعد از انقلاب غرق فوتبال شود و هویت و ملیت خود را در پیوندی پر رنگ با این ورزش بیابد. بازی ایران و آمریکا در جام جهانی 1998 در فرانسه، نمونه بارزی از ایجاد پیوندهای عاطفی و برجسته شدن تعلقات مشترک در میان ایرانیان ساکن در نقاط مختلف جهان بود. نیمکت تیم ملی در آن دوران سرنوشت عجیبی داشت، اخراج مایلی کهن و جانشنی ویرا و پس از آن برکناری عجیب ویرا از سمت سرمربیگری تیم آن هم پس از صعود فوق العاده به جام جهانی یکی از عجیب ترین اتفاقات آن دوره بود. حضور جلال طالبی روی نیمکت تیم ملی و عدم فرمان برداری عده ای از بازیکنان از وی یکی دیگر از سوژه های داغ آن دوران به شمار می رفت. درگیری بین ستاره های تیم نیز از مهم ترین حواشی تیم ملی سال 98 بود، درگیری های لفظی علی دایی و خداداد عزیزی از جمله مهترین این اتفاقات بود که اردوی تیم ملی را تحت تاثیر قرار داده بود. غیر حرفه ای بودن عده ای از ملی پوشان و برخی اعمال خارج از عرف حرفه ای در اردوهای خارج از کشور هم بارها از زبان خود ملی پوشان آن دوره نقل شده است.

اوج حواشی در سومین دوره حضور ایران در جام جهانی بود. سال 2006 پس از صعودی آسان به جام جهانی رسانه ها با فشارهای بالا نسبت به تیم ملی انتظارات را از این تیم، فوق العاده بالا برده بودند. بحث سن و سال بالای علی دایی و مشکل او با چند تن از ستاره های تیم ملی از مهم ترین مشکلات تیم سال 2006 بود که حتی در سه بازی تیم ملی در بازی های جام جهانی نیز به عینه شاهد آن بودیم. یاغی گری علی کریمی پس از تعویض و لگد معروفش به ساک پزشک تیم نیز هیچ گاه از یادها نخواهد رفت. ولی مهم ترین حاشیه این دوره بدون شک به رئیس فدراسیون فوتبال آن زمان برمی گردد که قبل از شروع بازی ها طی تماسی تلفنی وی را از سمتش برکنار کرده بوند، محمد دادگان که زحمات بسیاری برای تیم ملی و آمادگی این تیم برای حضور در آلمان کشیده بود، به واسطه اختلافاتی که با رئیس وقت سازمان تربیت بدنی داشت و دلیل آن نیز دلیلی به دور از ورزش بود درآستانه آغاز بازی های جام جهانی پیغامی با مضمون برکناری حتی در صورت موفقیت در بازی ها دریافت نمود و همین کافی بود که تیم از درون وارد حاشیه ای جدید شود. در این بین حواشی کوچک بسیاری نیز وجود داشت که اعتراض گروهی از قومیت ها به شعار تیم ملی در جام جهانی، اختلاف برخی از اصحاب رسانه با ملی پوشان و قهر برخی بازیکنان و امتناع از دستورات سرمربی در حین بازی از جمله آنها بود.

چهارمین دوره حضور تیم ملی در جا جهانی سال 2013 با برد کره جنوبی در خاک این کشور رقم خورد و تیم ملی ایران به عنوان تیم اول گروه جواز حضور در جام جهانی 2014 را کسب کرد. کسب مجوز صعود به جام جهانی آغازی بود بر حواشی اطراف تیم که شدیدتر از ادوار گذشته گریبان تیمی را گرفت. اختلاف سرمربی تیم ملی با مدیران و سرمربیان باشگاه های بزرگ بر سر زمان اردو ها و تعطیلی بازی های لیگ، عدم دعوت ستارگانی چون رحمتی و عقیلی به تیم ملی و در نهایت حواشی مربوط به اسپانسر تیم ملی در جام جهانی همه و همه دست به دست هم دادند تا بار دیگر اتفاقات کوچک و بزرگ مانع از داشتن جوی آرام در تیم ملی شوند. با وجود همه این مسائل آیا تیم ملی فوتبال کشورمان خواهد توانست با به کنار گذشتن حاشیه ها و ایجاد جوی آرام در اردوی ملی نتیجه قابل قبول در این دوره از بازی ها بگیرد؟ جایی که در آن با تیم های قدری مثل آرژانتین و نیجریه و بوسنی هرزگوین هم گروه است. باید منتظر ماند و برای موفقیت بچه های تیم ملی کشورمان در این دوره از بازیها که تا چند روز دیگر رقابت ها آغاز می شود دعا کرد. انشاالله