آقا محمدخان،‌عقل کل قاجارها

در توصیف شخصیت آقامحمدخان آمده است:

توصیف زندگی آقامحمدخان در این کتاب از پایان کار زندیه شروع می‌شود و تا مرگ و دفن او و در ‌‌نهایت جلوس رسمی فتحعلی شاه ادامه می‌یابد. در این کتاب ضمن شرح رخدادهای دوران سلطنت آقامحمدخان، در صفحات مختلفی از زبان شخصیت‌ها به توصیف شخصیت او نیز پرداخته شده است. به عنوان نمونه در جایی از زبان علی‌محمد، آقامحمدخان و برادرش جعفرقلی خان «اعجوبه» خطاب شده‌اند (ج۱، ص ۱۴۸) یا در صفحاتی دیگر باز از زبان‌‌ همان شخصیت آمده: «آقامحمدخان اقبالش بلند است و باید خیلی عاقل و دانا باشد... با عرضه و با قابلیت است، هر سلطان و هر سرداری که با عرضه و با قابلیت بود قشون و سپاه او نظمی پیدا می‌کند و لابد کارشان پیش می‌رود...» (ج۱، صص ۱۵۲ و ۱۵۳) در جایی دیگر و از زبان شخصیتی دیگر آقامحمدخان، کسی که در عقل و تدبیرش حرفی نمی‌رود و خیلی عاقل است، توصیف شده است. (ج۱، ص ۱۷۲) در فصل دوم از جلد دوم کتاب هم وصفی از آقامحمدخان در آخرین سال‌های عمرش آمده: «... خیلی کم و به ندرت می‌خندید، از زیادی فکر و خیال همیشه افسرده به نظر می‌آمد، تمام خیالش معطوف به امنیت داخلی و قلع و قمع کردن سرکش‌ها و یاغیان ایران بود و کلیه سعی او در برقراری و باقی ماندن سلطنت در خانواده قاجاریه و همین طور جمع کردن مال و اسباب و جواهر و پول. هیچ خرجی را به رغبت نمی‌کرد مگر آنچه برای قشون و اسلحه لازم می‌دانست و فی‌الحقیقه در ایران و آن عهد آدمی به عقل و تدبیر آقامحمدخان پیدا نمی‌شد.» (ج۲، ص ۱۳)