بازخوانی پیمان سنتو

جوان و تاریخ- بازخوانی تاریخ

در دوران جنگ سرد؛ استراتژی دولت آمریکا مبنی بر ایجاد حلقه ای از اتحادیه های نظامی وابسته به غرب پیرامون شوروی و چین و اصطلاحاً «کانتینمنت» بود.بر اساس این راهکار ؛ پیمان‌های «ناتو» در اروپا و «سیتو» در جنوب شرقی آسیا بوجود آمدند.در ارتباط با همین راهکار؛ فوریه ۱۹۵۵ عراق و ترکیه «پیمان بغداد» را بستند و اعلام کردند که کشورهای عضو «جامعه عرب» و دیگر کشورهای علاقه‌مند به صلح و امنیت خاورمیانه که آن دو دولت آنها را به رسمیت شناخته باشند می‌توانند به این پیمان بپیوندند.در آن سال‌ها بیش از آنکه آمریکا از نفوذ شوروی در خاورمیانه نگران باشد، "جمال عبدالناصر" زبان مشترک اعراب، انگلستان را به وحشت انداخته بود.برای پیشگیری از نفوذ و گسترش «نهضت مصر»، ایران می‌بایست در رأس «پیمان نظامی بغداد» باشد.بنابر این ایران، پاکستان و نیز بریتانیا هم به این پیمان پیوستند . پیمان بغداد متعاقب کودتای عبدالکریم قاسم در عراق ـ ۲۳ تیر ۱۳۳۷ ـ ضربه اساسی دید."قاسم" که یک نظامی چپگرا بود به این پیمان روی خوش نشان نداد، در نتیجه مرکزیت پیمان به آنکارا انتقال یافت و بعدها با خروج بغداد از آن به «پیمان سنتو» شهرت یافت در آن زمان، پاکستان با عضویت در «سنتو» و «سیتو» و ترکیه در «سنتو» و «ناتو» حلقه های متصله این زنجیر بودند.فوریه 1959 و در چهارمین سالروز تاسیس «پیمان بغداد» "نیکیتا خروشچف" رهبر وقت شوروی "شاه ایران" را با اشاره به عضویت ایران در پیمانهای نظامی غرب و متحد شدن با آمریکا بر ضد شوروی، شدیدا مورد حمله و نکوهش قرارداد و گفت که "شاه"، ایران را به صورت ابزاری در دست آمریکا قرار داده و این کشور را به پایگاه آمریکا مبدل ساخته که شوروی نمی تواند در قبال چنین وضعیتی بی اعتنا بماند."خورشچف" ضمن انتقاد از "شاه"، مفاد قرارداد سال 1921 ایران و روسیه را به وی یاد آور شد و گفت که از بیم همین قرارداد، انگلستان در طول سالهای ملی شدن نفت ایران نتوانست دست به حمله نظامی بزند و مناطق نفتخیز ایران را تصرف کنددر پی این انتقاد، جنگ رادیویی دوکشور شدت یافت.در نهایت ایران، پس از «انقلاب اسلامی» در سال 1979از این پیمان خارج شد و نیز پس از خروج ترکیه و پاکستان، این پیمان به طور کلی از میان رفت.سازمان «سیتو» هم هرگز نتوانست موفق باشد و در سال 1977 منحل شد و تنها سازمان «ناتو» توانست به بقای خویش ادامه دهد .اخیراً "ولادیمیر پوتین" تلویحاً از طرح پنهانی «کانتینمنت» تازه غرب علیه روسیه اشاره و نسبت به آن انتقاد کرد