مأموریت براوین در تهران

حوان و تاریخ- سبک زندگی

مأموریت براوین در تهران

براوین روز شنبه ١٢ ربیع‌الثانى ١٣٣٦ مطابق با ٢٦ ژانویه ١٩١٨ وارد تهران شد و به گراند هتل رفت. او اندکى بعد از ورود به تهران، اطلاعیه‌اى به این شرح صادر کرد:
این بنده چند روز است وارد تهران شده و تا اندازه‌اى دید و بازدید خود را انجام داده‌ام. اینک به موجب این ورقه اعلام مى‌نماید که من حاضرم براى الغاء معاهدات نامشروع که به زور سرنیزه دولت سرنگون شده تسارى [تزارى] از دولت ضعیف و نجیب ایران گرفته شده است، با هیأت دولت ایران داخل در مذاکره شوم و من حاضرم بعد از فسخ امتیازات، یک معاهده با شرفانه با دولتین علّیه و دولت جوان متبوع خودم امضا و برقرار نمایم. این بیانیه در صفحه اول روزنامۀ ستارۀ ایران هم چاپ شد. از آن سوى نیروهاى روسى مقیم ایران بلافاصله بعد از انقلاب فراخوانده شدند. فراخواندن نیروهاى روسى بر خلاف انتظار حاکمان جدید این کشور به سود انگلیسى‌ها بود. این امر نه تنها باعث گردید انگلستان تسلط سیاسى بیشترى بر دولت‌هاى وقت ایران به دست آورد، بلکه تسلط نظامى مطلقى هم بر کشور پیدا کرد. نیروهاى انگلیسى در شمال شرق ایران و در مرزهاى شرقى روسیۀ سابق آرایش نظامى گرفتند. همچنین نیروهاى نظامى بریتانیا در حمایت از گروههاى ناسیونالیست قفقاز وارد کار شدند و نتیجه این امر به تأسیس جمهورى‌هاى سه‌گانه گرجستان، آذربایجان و ارمنستان انجامید. تقویت نیروهاى نظامى انگلستان در ایران و در مرزهاى روسیه، حساسیت بیش از پیش این کشور را به دنبال آورد. به قول بازیل نیکیتین این امر در معادلات آتى مناسبات قدرت‌هاى بزرگ جهانى آن روز با ایران سهم تعیین‌کننده‌اى داشت. «سفارت روسیه در تهران هنوز در دست عوامل حکومت تزارها بود. آنها با کمک عوامل بریتانیا نقش بسیار مهمى در تولید وحشت از حکومت جدید روسیه برعهده داشتند. آنها تبلیغ مى‌کردند که عنقریب بلشویک‌ها به سوى تهران لشکرکشى خواهند کرد و تمامیت ارضى، استقلال و مبانى باورهاى مردم را مورد هجوم قرار خواهند داد. هنوز هیچ کشور خارجى موجودیت رژیم جدید را در روسیه نپذیرفته بود. بسیارى از قدرت‌هاى بزرگ جهان از جمله انگلستان امیدوار بودند که به زودى این دولت نوظهور سقوط کند. زمامداران ایران هم که عمدتاً ادامه دهنده سیاست‌هاى دولت‌هاى وقت بریتانیا بودند، در این امیدوارى شریک بودند. راه یافتن بلشویسم به ایران، نگرانى بریتانیا نبود، زیرا چنین امرى محال مى‌نمود. به واقع عمده‌ترین دل‌مشغولى بریتانیا و سایر قدرت‌هاى غربى آرایش جدید نیروهاى سیاسى در اروپا بود. درست مقارن همین ایام بود که مى‌گفتند بلشویسم در ایتالیا و آلمان پیشرفت قابل توجهى داشته است نحوۀ تماس براوین با مسئولین وقت دولت ایران در خور توجه است. او از طریق روزنامه و نامه‌هاى دیپلماتیک و از طریق غیرحضورى، منویات دولت جدید را به ایرانیان اطلاع داد؛ دلیل امر این بود که اولاً سفارت روسیه هنوز در دست مقامات سابق روسیه تزارى قرار داشت و ثانیاً این امر نشان مى‌داد دولت ایران هم رسمیت حکومت جدید روسیه را نپذیرفته است و منتظر وقایع آتى است. چند ماه بعد روزنامۀ کاوه که در آن ایام در برلین منتشر مى‌شد، اعلام داشت که براوین به دولت ایران اعلام کرده دولت جدید مایل است در ازاى الغاى عهدنامه‌هاى استعمارى سابق، با دولت ایران یک «معاهده باشرفانه» منعقد سازد. «براوین که به سفارت کشور خود راهى نداشت، در گراند هتل تهران ساکن شد. او در مدت اقامت خود در این هتل، از سوى برخى ایرانیان استقبال شد، نکتۀ مهم این است که برخى اعضاى حزب دمکرات به دیدن او رفتند. مطبوعات طرفدار دمکرات‌ها با خوشحالى زایدالوصفى الغاى معاهدات ظالمانۀ تزارها با دولت ایران را به فال نیک گرفتند. اندکى پس از ورود براوین به تهران، فرقۀ دمکرات از او دعوت کرد تا در جمع آنان شرکت جوید. یک هزار و پانصد دمکرات در مجمعى که به پا کرده بودند، از براوین تقدیر و استقبال کردند. به قول دولت‌آبادى «بیش از آنچه سفیر و نماینده مزبور انتظار دارد به او مى‌گروند و از آمدنش اظهار خوشحالى مى‌کنند.