مکتب‌خانه ابتدايي‌ترين محل فراگيري تعليم و تربيت بوده است، پيشينه آن به آغاز دوران اسلامي تا پايان عصر قاجار برمي‌گردد. مکتب‌خانه‌هاي ايران در دوره قاجاريه به سه دسته تقسيم مي‌‌شدندمکتب‌خانه‌هاي آخوندباجي، مکتب‌خانه‌هاي عمومي و مکتب‌خانه‌هاي خصوصي. مکتب‌خانه‌هاي آخوندباجي زير نظر عاقله زني اداره مي‌شد و کودکان بين 4 تا 7 سال در آنجا آموزش سوره‌هاي کوچک قرآن، شرعيات و الفبا را مي‌آموختند، همچنين کتاب‌هاي ديگري نيز خوانده مي‌شد که برحسب زمان و مکان و نوع مکتب‌خانه‌ها و دانش‌آموزان متفاوت بود، گزينش کتاب از روي قاعده معيني نبود و نيرو و استعداد کودک با آساني و دشواري محتوي کتاب در نظر گرفته نمي‌شد. اين مکتب‌خانه‌ها اجباري نبوده است.
