عریضه، نامه هایی بوده است که معمولا زیردستی برای مافوق خود مینوشته و یکی از راههای مرسوم ارتباط با دربار و شاهان و طلب چیزی از او به شمار می رفتهاست
، در زمان قاجار رساندن عریضه به شاه توسط درباریان و مقامات یا در بارعام یا حضور عمومی وی ممکن میشد. عریضه خوانی معمولا در حضور شاه طی ساعات و اوقات معینی صورت می گرفته و شاه پس از آن دستوری برای رسیدگی یا پاسخ آن صادر میکرده است.
نقل است در زمان ناصرالدین شاه یکبار تقدیم عریضه به شاه نزدیک بود به مرگ وی منجر شود؛ چنانکه جمعی برای ترور شاه به بهانه تقدیم عریضه به وی نزدیک شدند و چیزی نمانده بود در نقشه خود موفق شوند. بر اساس منابع تاریخی در سپیده دم بامداد روز ۸ شوال ۱۲۶۸ هنگامی که ناصرالدین شاه از کاخ ییلاقی نیاوران عازم شکار بود، سه تن از بابیان که از پیش نقشه ترور او را کشیده بودند عریضه به دست به موکب شاه نزدیک شدند و در یک لحظه شاه را غافلگیر کردند. آنها سه تیر به سوی شاه شلیک کردند که تنها یکی از آنها به شاه اصابت کرد و باعث جراحت مختصر وی شد.
در زیر عکسی مشاهده می کنید که مربوط به عریضه خوانی در حضور یکی از شاهان قاجار است. در این عکس که در باغ صاحبقرانیه و توسط عبدالله قاجار به تاریخ 5 صفر 1315 هجری قمری عکاسی شده مظفرالدین شاه در حالی که چند تن از مقامات گرد او جمع اند در حال گوش کردن به عریضه خوانی است.
در زیرنویس این عکس مقامات چنین معرفی شدهاند: نفر نشسته سمت راست، وکیل الملک و ایستاده از سمت راست: امین حضرت، صدیق همایون، وکیل الدوله، حاج صدرالدوله، امین الحرم، امین بقایا، مشیرالسلطنه، امیربهادر جنگ، وزیر بقایا.
منبع: فرادید