خواب و بیداری ملت ایران

یکی از عمده معضلات و مشکلات پیش روی یک دولت و یک ملت برای رسیدن به قله های برتر پیشرفت و ترقی، حل و برداشتن موانع و سدهای فرهنگی پیشرفت است. بگذریم از آنکه رسیدن به این مهم نیازمند زمان است؛ چرا که موانع فرهنگی توسعه از جمله سخت ترین سدهایی است که برای نیل به جامعه ای مترقی می بایست بر آنها فائق آئیم.

نکته قابل تامل و جالب توجه آن است که حتی حدود یک قرن پیش نیز بسیاری از نخبگان ما به این درک رسیده بودند که مشکلات پیش روی ایران برای رسیدن به قله های پیشرفت، نه نظامی است و نه اقتصادی؛ بلکه آنچه به عنوان علت العلل عقب ماندگی ما پیش روی مان قرار دارد همان مشکلات فرهنگی ترقی و پیشرفت است.

روزنامه صبح صادق به بهانه نامی که بر آن نهاده شده است و برای کالبدشکافی این نام تلاش می کند تا یکی از دغدغه های مهم فرهنگی که شاید هنوز نیز بلای جان کشورهای جهان سوم است(تنبلی) را مورد واکاوی قرار داده و به بهانه آن به مسئله عمیقتری اشاره کند:

«پیغمبر اکرم صلی الله علیه و اله و سلم و پیشوایان تا چه اندازه تاکید بر سحرخیزی نمودند که بیداری صبح را مفتاح گشایش امور و کلید توسعه ارزاق و پیشرفت مقاصد قرار داده و خواب صبح را از خصایص حیوانات پست شمرده... مقصود از این خواب چه]چیست؟[ غرض از این بیداری چیست]؟[ می توان گفت که مقصود از این خواب، خواب جهالت و بی عملی و بی قانونی است که سالیان دراز است مملکت ما را فروگرفته... و غرض از بیداری، بیداری از خواب غفلت است که بحمدالله همت عالی حجج السلام دامت برکاتهم و معاونت وکلا و اعضای محترم مجلس دارالشورای کبرای ملی چندی است که اهالی مملکت ما بیدار شده و تازه می دانند و می بینند که اگر دقیقه ای دیگر به خواب مانده بودند دزدان بیدار دیناری برایشان بیادگار نگذاشته بودند....»[1]

البته نویسنده این سطور به دو امر واقف نبود: یکی اینکه گمان می کرد این مشکل فرهنگی سرانجام حل شده است، امری که به وقوع نپیوسته بود زیرا همان طور که گفته شد مشکلات فرهنگی به این سادگی قابل حل نیستد و دوم در سال نگارش همین مطلب(1907) روس و انگلیس ایران را در خواب دیده و با انعقاد قرارداد 1907 ایران را میان خود تقسیم کرده بودند و سیاستمداران ما حتی زمانی که بر این امر واقف شدند نیز چیزی در چنته نداشتند که بر اساس آن بتوانند روبروی این قرارداد بیاستند.

پی نوشتها:

[1] یومیه صبح صادق، 24 صفر 1325(8 آوریل 1907)، شماره دوم، صفحه اول