تجربیات خارجی امیرکبیر پیش از صدارت

امیرکبیر، صدراعظم نامی ایران، قبل از رسیدن به مقام صدارت، چندین سفر به خارج از کشور داشت. سفر به ارزنه‌الروم مهمترین سفر او است که به توافق ارزنه‌الروم میان ایران و عثمانی منجر شد و به اختلافات مرزی و سیاسی دو کشور تا پایان جنگ جهانی اول، خاتمه داد. قبل از این توافق، دو کشور طی عهدنامه‌ای دیگر موسوم به ارزنه‌الروم اول درصدد حل اختلافات خود برآمدند؛ اما نتایج مورد نظر آنها محقق نشد و در نهایت با توافق ارزنه‌الروم دوم و نقش تأثیرگذار امیرکبیر، اختلافات دو کشور تا حدود زیادی فروکش نمود:

«میرزا تقی خان قبل از صدارت چند مسافرت پرثمر به خارج از کشور داشت. مسافرت سوم سال 1259 ه.ق به ارزنه‌الروم حوزه قلمرو امپراطوری عثمانی است. ده‌ها سال بین دو قدرت اسلامی ایران و عثمانی اختلاف بود و قدرت‌هایی مثل انگلیس و روسیه و فرانسه بهره‌برداری می‌کردند. در اواسط سلطنت محمدشاه زمینه تفاهم بین ایران و عثمانی فراهم شد. میرزا تقی خان به عنوان سفیر به مرکز عثمانی اعزام شد. بسیاری از مورخین معتقدند حاج میرزا آقاسی با این انتصاب میرزا تقی خان را از قدرت دور کرده است به هر حال سفارت امیر چهار سال یه طوی انجامید و موفق شد قرارداد ارزنه‌الروم را منعقد نماید و با موفقیت و تجربه‌هایی از دیپلماسی بازگردد.»1

1-سیدجلال‌الدین مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، جلد 1، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1391، چاپ هفدهم، ص 49