جمعی از زنان عضو فرقه دموکرات آذربایجان

به اعتراف نویسندگان و مورخان داخلی و خارجی، هدف اول و آخر تشکیل فرقه دموکرات در میانه سال های 1324 تا سال 1325 در شمال‌غرب ایران و به خصوص آذریابجان توسط استالین، جدا کردن بخش‌های دیگری از ایران و تشکیل جمهوری دیگری تحت رهبری مسکو بود؛ امری که نه‌تنها روی واقعیت به خود ندید، بلکه به اعتراف همین نویسندگان، اجماع بی‌سابقه‌ای در ایران علیه فرقه و شوروی را باعث شد. روز دوشنبه 12 شهریور 1324، فرقه دموکرات آذربایجان با انتشار بیانیه‌ای (مراجعت‌نامه) که به دو زبان آذری و فارسی نوشته شده و حاوی یک مقدمه و 12ماده بود رسما تشکیل خود را اعلام کرد. اهم اهداف این بیانیه عبارت بودند از: «تقاضای آزادی داخلی و مختاریت مدنی برای مردم آذربایجان، البته با حفظ استقلال و تمامیت ایران، تشکیل انجمن‌های ایالتی و ولایتی، تدریس زبان آذربایجانی در مدارس آذربایجان، مصرف نیمی از مالیات‌های وصولی از آذربایجان در خود آذربایجان، افزایش کرسی‌های نمایندگان آذربایجان در مجلس به نسبت جمعیت آن، اصلاح روابط و حدود بین مالک و دهقان با در نظر گرفتن مصالح هر دو، مبارزه با بیکاری، تلاش در جهت توسعه و ایجاد صنایع، تجارت و کشاورزی، مبارزه با رشوه و فساد در ادارات و..»