جاسوسانی که در ایران فعال بودند

بخش قابل توجهی از آلمانی‌هایی که در ایران حضور داشتند، به کار جاسوسی و عملیات خرابکارانه اشتغال داشتند. این افراد که با موافقت ضمنی رضاشاه به ایران آمده بودند تحت عناوین و تشکیلات متعدد به اقدامات مرتبط، مشغول بودند:

«تشکیلات اس‌د و آب ور، هر دو در تهران فعال بودند. سرپرست اس‌د در تهران، مرد خوش سیمای موبوری بود موسوم به رومان گاموتا، دستیار اصلی او، فرانتس مایر نیز جوان ۲۶ ساله عبوسی بود اهل باواریا که با مو و سبیل مشکی‌اش چهره مرموزی داشت. مایر نازی متعصبی بود که در بخش نظامی‌اس اس درجه ستوانی داشت. هر دو آن‌ها در ۱۹۴۰ به عنوان نمایندگان شرکت حمل و نقل شنکرز وارد تهران شده و با تأسیس شرکتی موسوم به نوول ایران اکسپرس پوشش مناسبی جهت فعالیت‌‌های محرمانه خود ایجاد کرده بودند. مایر مرتباً در ایران و خارج سفر می‌کرد و از این طریق تماس‌‌های گسترد‌‌ه‌ای برقرار کرد و خانه‌های امنی را شناسایی نمود. آب‌ور عوامل متعددی در ایران داشت. سرگرد شولتسه و فردی موسوم به ژاک گرهور هر دو برای اداره یکم (جاسوسی) آب ور کار می‌کردند. هرکوهل نیز در استخدام اداره دوم (خرابکاری) آب ور بود. ایران برای فعالیت‌‌های جاسوسی آب‌ور در مورد شوروی و تأسیسات نفتی انگلیس در خلیج فارس پایگاهی ایدئال بشمار می‌رفت.»

منبع: ریچارد ا. استورات، در آخرین روز‌‌های رضاشاه، ‌تهاجم روس و انگلیس به ایران در شهریور 1320، ترجمه عبدالرضا هوشنگ مهدوی و کاوه بیات، تهران، مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی، 1370، ص 88