عین السلطنه در کتاب خاطرات خود (روزنامه خاطرات) در بخش پایانی جلد اول کتاب با اشاره به شخصیت قاتل شرح ماجرای قتل ناصرالدین شاه توسط میرزا رضا کرمانی در حرم حضرت عبدالعظیم می پردازد . . .
پس از قتل ناصرالدین شاه درباره اینکه در چه محلی جنازه وی را دفن نمایند اختلافاتی میان برخی از رجال در می گیرد و هر کس از ظن خود مکانی را برای دفن شاه مقتول پیشنهاد می دهد. توصیف عین السلطنه از این اختلاف نظرها بسیار خواندنی است . . .
ناصرالدین شاه را باید به جهات مختلف مهمترین شاه عصر قاجار به شمار آورد. وی که حدود نیم قرن سلطنت می کند چه در زندگی و چه حتی پس از مرگش حرفها و حدیثهای زیادی پیرامونش مطرح می شد. عین السلطنه در روزنامه خاطرات خود در جلد اول درباره خوابهای افراد مختلف درباره شاه قاجار می نویسد . . .
عین السلطنه در کتاب روزنامه خاطراتش در ذیل عنوان «ششصد زن پادشاه سیام» می نویسد: صبح قدری کتاب خواندم. بعد با سلیمان میرزا باغ حضرت والا رفتم . . . بیچاره سیمیها که گرفتار فرانسه ها شده اند و نزدیک است ولایت سیام را بگیرد، مثل «تون کن» و سایر جزایر آنجا. انگلیسیها خیلی اوقاتشان از این مسئله تلخ شد و نتوانستند کاری کرد . . .
پس از قتل ناصرالدین شاه توسط میرزا رضا کرمانی ولوله عجیبی در شهر بر پا می شود. اتفاق آنقدر بزرگ بود که بسیار یاز مردم و رجال سیاسی در بهت فرو رفته بودند و چندان به فردای بدون ناصرالدین شاه برایشان قابل تصور نبود. عین السلطنه این اوضاع پر تنش را اینگونه روایت می کند:
روزنامه خاطرات عین السلطنه یکی از منابع مربوط به سالهای حکومت ناصرالدین شاه قاجار است. نویسنده خاطرات در بخشی از جلد اول کتاب روزنامه خاطرات درباره قدرت هضم عجیب معده ناصرالدین شاه با بیانی جالب می نویسد . . .
در میان شاهان قاجار تردیدی نیست که باید ناصرالدین شاه را سالم ترین و سرخوش ترین آنها دانست. گفته می شود ناصرالدین شاه از قوای جسمانی و سلامت بدنی بسیار مطلوبی برخوردار بوده و اگر توسط گلوله میرزا رضا کرمانی کشته نمی شد تا چند دهه دیگر می توانست با سلامتی کامل پادشاهی کند. عین السلطنه درباره سبک زندگی جالب ناصرالدین شاه در جلد اول روزنامه خاطراتش می ...
درباره سبک زندگی ناصرالدین شاه و افراط های او در خوردن و آشامیدن روایتهای مختلفی آمده است. با اینحال به نظر می رسد شاه قاجار بدن بسیار مقاومی در برابر انواع ویروس ها و میکروب ها داشته است. در یکی از منابع تاریخی مهم در این باره می خوانیم . . .
این را هم افخم الدوله گفت که شکرالله خان برادر فرج الله خان حاکم الموت را با میرزا رضا در کالسکه نشانیده به باغ شاه آوردند و بعد از آمدن شاه حاجب الدوله و دیگران جمع شده . . .
روزنامه خاطرات عین السلطنه که در حدود ده مجلد می باشد به جهات گوناگون در قیاس با سایر منابع هم ردیف خود وضعیت بهتری دارد. این منبع مهم تاریخ معاصر ایران مالامال از اطلاعات عصری است، هم از اخبار و وقایع کشوری، دولت و دربار و ولایات، امور دیوانی و ملکی و مدنی، هم حاوی دانستنیهایی که در کتب و مآخذ دیگر دیده نمیشود.
عین السلطنه در گوشه ای از روزنامه خاطرات خود به شرح و توصیف هدیه ای می پردازد که توسط یکی از دوستان فرانسوی اش برای او ارسال شده بود. توصیف جالب او از این توله اهدایی را در ادامه می خوانیم:
عین السلطنه در روزنامه خاطرات خود که غالباً به شرح حال نویسی از احوالات ناصرالدین شاه قاجار پرداخته است در جایی به توصیف روز جشن تولد ناصرالدین شاه در سال 1268 شمسی پرداخته است. در توصیفات وی از آن روز نقد جالبی نیز به نوع مدیریت شهری درباره کشیدن خط تراموا(قطار شهری یا همان ماشین دودی معروف)(1) آمده است که در ادامه می خوانیم: