یکی از جدیترین مخالفتهایی که بعد از قانون کشف حجاب صورت گرفت، واقعه گوهرشاد بود. در این واقعه که یکی از جدیترین رویاروییهای مردم با حکومت بود، عوامل حکومت چهره واقعی خود را نشان دادند و با خشونت تمام، مردم را سرکوب کردند. در بخشی از ماجرای گوهرشاد آمده است
موضوع فرهنگی و تعارضات مربط به آن یکی از مشکلات اصلی حکومت پهلوی بود که باعث ایجاد فاصله و اختلاف میان حکومت و مردم نیز شده بود. این نوع تعارض منشا بدبینیهای خاصی از سوی مردم نسبت به حکومت پهلوی و از جمله خاندان پهلوی بود
وقتی قانون کشف حجاب از سوی رضاشاه مطرح شد، جدیترین واکنش به آن از سوی حوزه علمیه و از طرف روحانیون شکل گرفت. واکنش حوزه علمیه به سیاست کشف حجاب، متفاوت بود. علاوه بر واکنش جمعی، برخی از روحانیون، خود پیشگام مبارزه شدند و دست به اعتراضات گسترده زدند. البته اعتراضات تنها به حوزه علمیه قم محدود نبود، بلکه حوزه علمیه شهرهای مختلف از جمله مشهد، تبریز و....
در 17 تیرماه 1305، جمعیت تمدن نسوان تهران درصدد برآمد که به بهانهی ترویج معارف و بسط افکار و تهذیب اخلاق و ترقی زنان، تئاتری با عنوان «تمدن نسوان» را به معرض نمایش گذارد. در لوای این شعارها، عادیسازی حضور زنان در مجالس و سست کردن اعتقادات آنان و بهخصوص تحریک آنان به بیحجابی مورد نظر بود.
کشف حجاب یکی از نقاط سیاه و تاریک پرونده حکومت رضاشاه پهلوی، در میان اقدامات سیاسی و اقتصادی او میباشد که در سرخوردگی و مخالفت اقشار و گروههای مذهبی نسبت به حکومت، تأثیر زیادی داشت. این پدیده که رضاشاه آن را گامی به سوی مدرنیزاسیون میدانست در یکی از سفرهای او به ترکیه و تحت تأثیر همتای ترکش، آتاتورک اعمال گردید. اجرای اجباری و خشونت آمیز این سیاست ...
سن او در آن تاریخ بیست و شش الی یست و هفت. بالاتر از همه آن که در مجادله و محاجه به قدری زبردست است که در مقابل طرف خود فورا از ایات و اخبار اقامه دلیل می کند....
واقعه مسجد گوهرشاد تنها ده سال پس از آن روی داد که رضاخان نام رضاشاه پهلوی بر خود نهاد و بر تخت سلطنت جلوس کرد. ده سالی که در طی آن به تدریج فاصله میان ارزش های مردم و حکومت بیشتر و بیشتر می شد. ده سال پس از به تخت نشستن رضاشاه پهلوی، واقعه مسجد گوهرشاد نمادی بود از فقدان مشروعیت یک حکومت لجام گسیخته و استبدادی.
قبل از انجام عملیات، نظامیها عدهای از سرشناسان را با ترفند از جمعیت متحصن خارج کردند تا مبادا ریخته شدن خون آنها برایشان شر شود و مردم به خونخواهی آنها قیام دوبارهای راه بیاندازند....
قیام مسجد گوهرشاد مشهد در روزهای 19تا 21 تیرماه 1314 به وقوع پیوسته است. مقارن این زمان آمریکاییها در مشهد با ایجاد بیمارستان مسیحی مشغول مداوای بیماران بودند. سابقه حضور آنها در مشهد به سال 1295ق./1878م. میرسد...
رضا شاه بعد از بازگشت به وطن ، به تأسی از غرب به اقداماتی دست زد از جمله اینکه همانند اروپایی ها دستور پوشیدن کلاه شاپو را صادر نمود – در قانون اتحاد لباس ، کلاه پهلوی ، کلاه رسمی بود و همه مردم ایران به جزء آنهایی که مشمول استثناهای آن قانون می شدند ملزم به سر گذاشتن آن بودند – وی در فکر تغییر کلاه بود که در اول فروردین ماه 1314 این دستور را صادر ...
آیت ا... سبزواری، هم که خود در واقعه گوهرشاد حضور داشته گزارشی از این واقعه ارائه کرده است. وی در این گزارش با اشاره به قانون اتحاد شکل، می نویسد: “در سال ۱۳۵۲ ه. ق حکم شد که باید کلاه بین المللی پوشیده شود، که عبارت از کلاه دوره بود ...
در آن زمان آقازاده آخوند ملاّ کاظم و آشتیانی، دو رقیب حاج آقا حسین قمی بودند که حقیقتاً عالم بزرگ مشهد که او را ما به تمام معنا بزرگ میدانیم، آقای آیتالله حاج آقا حسین قمی بود و مخالف دولت پهلوی هم حاج آقا حسین بود. آنها موافق بودند. آن دو تای دیگر، آیتالله آقازاده و آشتیانی، آنها با پهلوی موافق بودند. حاج آقا حسین هم اول موافق بود
لازمه تحقیق و پژوهش در هر امری در وهله اول به آشنایی با منابع و در مرحله بعدی دسترسی به آنها باز میگردد که خود بحثی مفصل در روش تحقیق است. به عبارت بهتر با مرور منابع و مأخذ یک نوشته میتوان ارزش و اعتبار کار را به سهولت سنجید. مناسبت تاریخی قیام مسجد گوهرشاد و واقعه کشف حجاب اقتضا میکند گزیدهای از منابع مهم این وقایع برای علاقمندان به اختصار معرفی ...
عقیده ما آن نیست که مانند بعضی از فرنگیها بیرون برویم.آیا پیغمبر نفرمودهاند که گردی صورت و دست و پا آزاد است،یعنی حجاب لازم ندارد.ما نمیخواهیم که از حجاب بیرون بیاییم،ولی میخواهیم حجابمان آسانتر بشود.آیا میدانید که ضرر عمده چنین حجاب چیست؟
در جریان جشن دیگری در تهران علی اصغر حکمت ، وزیر معارف صراحتا اعلام کرد که اقدامات انجام شده در شیراز خودسرانه نبوده و به دستور و نظر رضاشاه صورت گرفته است و رای جدی شاه بر این است که کشف حجاب را عملی سازد.
در اواخر شهریور سال 1314 در سندی قید شد که این علما - که تلگراف اعتراضآمیز را امضا کرده بودند- با اخذ التزام مراجعت به محلهای اولیه خود مرخص و شهربانی موظف به مراقبت از اعمال آنهاست....
نخستین گام در وادار ساختن مردم به تغییر کلاه و لباس در مرداد 1306 ش برداشته شد و هیئت وزیران به پیروى از اندیشه بیمار رضاشاه در نیمه مرداد تصویبنامههایى را گذرانید که به موجب آن تمامى کارکنان دولت، شاگردان مدارس و فرهنگیان موظف به پوشیدن لباس متحدالشکل و کلاه لبه دار بودند.
بازتاب دستور رضاشاه و بخشنامه وزارت داخله در زمینه استفاده از کلاه بینالمللی که لحنی کاملاً تهدیدآمیز، بهویژه برای کارمندان دولت داشت و آنها را در صورت استفاده نکردن از آن، به انفصال از خدمت تهدید میکرد، موجب نگرانی مراجع و علمای خراسان و مردم شد.