مقاله احتشام اولیایی ارسالی برای اردشیر زاهدی سفیر ایران در لندن درباره خدمات و اقدامات فضل الله زاهدی در کودتای 28 مرداد 1332 و تمجید و قدردانی از خدمات وی

یکی از خیابان‌های تهران محل اروپائی‌نشین آن محسوب می‌گردد که برخلاف دیگر خیابان‌های خاکی شهر کف آن سرتاسر سنگفرش است و شب‌ها بوسیله نوعی چراغ‌های نصب شده بر سر پایه‌های آجری که شمعی در وسط آن قرار داده شده کاملاً روشن است.

رهبران احزاب اسلامگرا، که در اواسط دهۀ 1970 به پاکستان گریخته بودند، با استفاده از فرصتی که اعلام جهاد پیش آورده بود، مدعی رهبری جنبش مقاومت شدند. داوودخان با تصفیۀ افراد آنها این احزاب را سخت ضعیف ساخته بود و تماسهای حکومت پاکستان با آنان به منظور تضمین اهداف خاصی صورت می‌گرفت که با منافع کشور ارتباط داشت و در قبال حمایت از آنها، به آن دست می‌یافت....

اعیاد و مناسبت‌های مذهبی، یکی از بهترین فرصت‌های سیاسی برای مخالفان جهت شکل دادن اعتراضات عمومی بود. این وضعیت در سال 56 و 57 بسیار پررنگ‌تر از قبل شد و مردم در رمضان و محرم سال 57 چندین اعتراض سیاسی را شکل دادند که در نوع خود بی‌نظیر بود.

کشور ایران از زمان کشف نفت و اعطای امتیاز استخراج و بهره‌برداری از منابع نفتی به «ویلیام دارسی» در سال 1901 میلادی؛ به حوزه نفوذ سنتی انگلستان تبدیل شد و با تاسیس «شرکت نفت انگلیس و ایـران» در سال 1909، منابع نفتی ایران به عنوان سهم لاینفک امپراطوری بریتانیا به این کشور پمپاژ گردید؛ تا اینکه با اوج گرفتن نهضت ملی شدن صنعت نفت به رهبری دکتر مصدق و آیت‌الله ...

کودتای 28 مرداد، کودتایی است که با طرح و حمایت مالی و اجرایی سازمان اطلاعات مخفی بریتانیا (اس‌آی‌اس) و آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) بر علیه دولت محمد مصدق در 28 مرداد ۱۳۳۲ به انجام رسید و در پی موفقیت کودتا و سقوط کابینه دولت ملی دکتر مصدق، سرلشکر فضل‌الله زاهدی عهده‌دار تشکیل کابینه جدید شد.

کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از جمله وقایع مهم تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود که هنوز پس از گذشت سال‌ها از تاریخ وقوع آن، زوایای پیدا و پنهان بسیاری دارد. سیاست‌های استعمارستیزانه مصدق، عاملی بود که سبب شد تا آمریکا و هم‌پیمانانش، کودتایی را برای مهار جنبش ملی نفت و جلوگیری از اجرای آن طراحی و اجرا کنند.

از نظر رضاخان، فرماندهان وظیفه‌ای جز جنگیدن با مخالفان و شکست آنان نداشتند. در صورت عکس شدن این قضیه، یعنی شکست خوردن فرماندهان، مجازاتی بزرگ پیش رویشان قرار داشت. این مجازات اعدام و یا مرگ به بدترین شکل ممکن بود. درواقع هیچ چیز نمی‌توانست شکست را برای رضا خان توجیه نماید.

بحران دهه ۱۹۳۰ زندگانی را بر مردم بومی مستعمره‌ها سخت‌تر و ناگوارتر کرد و شکاف اجتماعی بین دهقانان تنگدست و کارگران مزدبگیرد که درآمدشان پابرجا بود - از یک سو، و بین دهقانان بینوا و بورژوازی بازرگان از سوی دیگر، فراخ‌تر شد.

حرکت توهین آمیز سفرای انگلستان و روسیه در بازنمایی تصویر کنفرانس تهران (1943) در حالی صورت گرفته که دولتهای انگلستان و روسیه با همراهی ایالات متحده در این کنفرانس بدون اطلاع مقامات ایرانی و برخلاف مصالح ملت ایران تصمیمات مهمی گرفتند. بازخوانی این رخداد تاریخی عبرتهای زیادی خواهد داشت.

نفوذ فرهنگ و تمدن غرب در دوره قاجاریان، علاوه بر تغییرات عمقی در بسیاری از سطوح فرهنگی و سیاسی، به تغییراتی در ابعاد ظاهری نیز انجامید و این تغییرات که با ورود کالاهای تجملاتی غرب نیز همراه بود، باعث شد تا بسیاری از امور فرهنگی و حتی مذهبی، رنگ و بوی تجملاتی بیابد.

بعد از آنکه قیمت نفت چند برابر شد، شاه برنامه‌های زیادی را در بخش‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی طرح‌ریزی کرد؛ اما بسیاری از این برنامه‌ها در حالی مطرح شدند که وضعیت کشور از نظر اجتماعی با مشکلات عدیده‌ای روبرو بود. درواقع تا قبل از افزایش قیمت نفت اقدامات خاصی در زمینه اعتلای فرهنگ و وضعیت اجتماعی کشور صورت نگرفته بود.

نیروهای انقلابی با اعتراضات مداوم خود، عرصه را بر حکومت تنگ کرده‌اند. این امر به ویژه پس از راه‌پیمایی‌های تاسوعا و عاشورا (19 و 20 آذر) تشدید شده است.

بسیاری از اعضای خانواده رشیدیان علیرغم آنکه به استناد اسناد سیاسی، در خدمت تشکیلات جاسوسی انگلیس بوده و در بسیاری از توطئه‌های داخلی علیه مردم مشارکت داشتند؛ اما همواره منکر این موضوع بودند. در حالی که در ازای خدمات سیاسی ارزنده خود به عوامل غربی، از امتیازات اقتصادی خوبی هم برخوردار شدند.

دیدگاه شاه نسبت به مطبوعات خارجی هم به مانند مطبوعات داخلی با تردید و سوظن همراه بود. به همین دلیل مصاحبه او با مطبوعات خارجی به ندرت و در مواقع خاصی اتفاق می‌افتاد. دلیل این موضوع، ترس شاه نسبت به درج واقعیات سیاسی کشور و مخدوش شدن چهره او بود.

فعالیت‌های شرق شناسان که گاه همسو و همراستا با فعالیت‌های استعماری بود، از طرق مختلف در خدمت منویات کشورهای استعمارگر قرار داشت. مهمترین این روش‌های نوشتن کتاب، انتشار روزنامه‌ها و مجلات مختلف و... بود.

رضاشاه پایه‌های قدرت خود را پله به پله و با اقدامات متعدد انجام داد. یکی از پایه‌های مهم در راستای تکوین دولت مطلقه و یا استبدادی، حذف گروه‌های محلی پراکنده از جمله عشایر بود. این سیاست تحت عنوان سیاست یکجانشینی انجام گرفت. یکجانشینی عشایر که به همان تخته قاپو معروف است طی چند سال و با خشونت هر چه تمام انجام شد و منجربه زندانی و کشته شدن تعداد زیادی ...

علامه امینی گذشته از آن که در عصر مجاهدین مبارز علیه استعمار و استبداد پرورش یافت، خود نیز به تربیت و پرورش شاگردانی همت گماشت که خود سمبلی از مبارزه با استعمار و استبداد گشتند. او ضمن الهام از بسیاری از مجاهدین، خود به ابداع روشی منحصر در مبارزه و آگاه‌سازی مردم پرداخت که مختص شخص او بود.

براساس نوشته های تاریخی، بیماری وبا آشنای دیرسال و بلای جان مردم تهران بود و چند سال یک‌بار، به‌ویژه تابستان‌ها، نازل می‌شد و گروه‌گروه قربانی می‌گرفت. درباریان و توانگران و گروهی از مردم که توان فرار داشتند، به ییلاقات می‌گریختند، شهر می‌ماند و عفریت مرگ و مردم بی‌پناه.

دکتر مصدق در مرداد 1332 طی یک رفراندوم دست به انحلال مجلس زد. برخی معتقدند این رفراندوم از نظر قانونی نادرست بود و اقدام دکتر مصدق در انحلال مجلس کاملاً غیرقانونی بود؛ حتی علیرغم آنکه رفراندوم غیرقانونی بود؛ به درستی هم اجرا نگردید. اما دکتر مصدق خود با ارائه دلایلی معتقد بود که رفراندوم و انحلال مجلس ایراد قانونی نداشت.