فراز و فرود پسر خوب واشنگتن عکس

جوان و تاریخ- خط زمان

در طول تاریخ معاصر ایران شاید کمتر خاندانی را پیدا نماییم، که نقش اساسی در جریان تحولات سیاسی و اجتماعی ایران معاصر ایفاء کرده باشند. در این بین نام خاندان زاهدی ، نام آشنایی برای تاریخ نگاران معاصر محسوب می شود. پدر و پسری که هریک در وابستگی و سرسپردگی به سلطنت پهلوی ، گوی سبقت را از دیگری ربوده بودند. برای اولین بار فضل‌الله زاهدی، افسر همدانی قشون رضاخانی در جریان کودتای سوم اسفند 1299 ، برای رضاخان سنگ تمام گذاشت و پاداش خدمات خود را نیز از رضاخان دریافت نمود و برای مدتی در سال 1306 فرمانده قشون رشت شد و در سال 1308 نیز فرماندهی ژاندارمری را به عهده داشت‌. نقطه عطف خدمات زاهدی پدر به خاندان پهلوی، کودتای امریکایی و انگلیسی 28 مرداد 1332 بود ، که طی آن محمدرضا پهلوی توانست با کمک زاهدی پدر سلطنت خود را مردم پس بگیرد. زاهدی با عنوان نخست وزیر کودتا ، مامور تشکیل کابینه شد. عمر حکومت کوتاه‌مدت او در 17/1/1334 به پایان رسید و آمریکایی‌ها حسین علا را به جانشینی او تعیین کردند. زاهدی پدر پس از برکناری‌، به ظاهر در سمت سفارت ایران به ژنو رفت‌. و تا هنگام مرگش در شهریور 1348، سفیر کبیر شاه و نماینده دائم ایران در سازمان ملل و ژنو بود. اردشیر زاهدی پسر فضل الله زاهدی نیز در سرسپردگی به خاندان پهلوی کم از پدر نداشت و خود را غلانم خانه زاد دربار پهلوی می دانست. اردشیر زاهدی را در سه کلمه می توان تعریف نمود: پسر فضل‌الله زاهدی ، داماد محمدرضا پهلوی و مورد تأئید دربار و نهایتاً عنصر وابسته به «سیا» و معروف به «پسر خوب واشنگتن».

1307 شمسی

اردشیر زاهدی در تهران متولد شد و بعد از گذراندن تحصیلات مقدماتی در تهران و اصفهان ، در سال 1323 جهت ادامه تحصیلات عالیه به لبنان عزیمت نمود. به دلیل علاقه خاص خود به امریکا، در سال 1324 به امریکا رفت و در سال 1329 در رشته مهندسی کشاورزی و علوم اقتصادی از دانشگاه یوتا فارغ التحصیل شد. وی در مدت اقامت خود در امریکا، زبانهای انگلیسی و فرانسوی را آموخت.

1328 شمسی

اردشیر زاهدی، بعد از اتمام تحصیلات خود به ایران بازگشت و بعد از استخدام در وزارت کشاورزی، معاونت خزانه داری کمیسیون مشترک ایران و امریکا برای بهبود امور روستایی اصل چهار ترومن را برعهده گرفت. زاهدی در اجرایی نمودن برنامه ترومن رئیس جمهوری امریکا، خدمات زیادی به اربابان امریکایی خود انجام داد.

1331 شمسی

با توجه به تجربه خدمتی اردشیر زاهدی در وزارت کشاورزی، وی در 1331 شمسی برای فراگیری آموزش فنون جدید کشاورزی به امریکا رفت و با در این سالها با عوامل سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) ارتباط برقرار نمود. زاهدی در سال 1338 گواهی‌نامة کشاورزی را از کالج کشاورزی ایالت «یوتا» امریکا دریافت کرد و سپس به ایران بازگشت.

1332 شمسی

بدون شک بزرگترین حادثه زندگی اردشیر زاهدی، خدمات وی به سلطنت پهلوی در جریان کودتای 28 مرداد 1332 باشد. خدمات بی بدیل پدر و پسر در جریان این کودتا به سلطنت پهلوی باعث شد وی به یار قابل اعتماد خاندان پهلوی تبدیل شود. روزولت طراح عملیات آژاکس، در خاطرات خود از اردشیر زاهدی و نقش تاثیرگذار وی در ماجرای 28 مرداد 1332 با اسم مستعار مصطفی ویسی نام برده است. بعد از کودتا، پدرش نخست وزیر شد و اردشیر نیز مدال درجه اول رستاخیز گرفت.

1332 شمسی

در چهارم آبان 1332 اردشیر زاهدی به سمت آجودان کشوری محمدرضا پهلوی منصوب شد. وی جهت خوش خدمتی بیشتر به خاندان پهلوی کتابی با عنوان «قیام ملی 28 مرداد» تالیف نمود و از این کودتای امریکایی – انگلیسی تجلیل نمود و از آن با عنوان مظهر و نماد اراده ملت ایران یاد نمود. وی در دوران نخست وزیری پدر و کابینه کودتا، دارای قدرت زیادی شد و مرد در سایه دفتر نخست وزیری بود.

1335 شمسی

در این سال ما شاهد نزدیکی هرچه بیشتر اردشیر زاهدی به محمدرضا پهلوی هستیم. تا جایی که وی عنوان دامادی محمدرضا را کسب نمود و در آبانماه 1335 مراسم نامزدی وی با شهناز پهلوی ـ دختر فوزیه ـ اعلام شد و در سال 1336 مراسم عروسی برگزار شد. حاصل این ازدواج دختری به نام مهناز بود.

اردشیر زاهدی، شهناز پهلوی، فضل ا... زاهدی

1338شمسی

اردشیر زاهدی از آنجاییکه که مورد اعتماد محمدرضا پهلوی بود؛ علی زغم سن کم (31 سال) در سال 1338 به سمت سفارت ایران در واشنگتن منصوب شد. و تا سال 1341 در این سمت باقی ماند و در نهایت به سفیرکبیری ایران در لندن برگزیده شد. داستانهای زیادی از زدوبندهای سیاسی ، عیاشی ها و فساد اخلاقی و سیاسی زاهدی در امریکا نقل شده است. زاهدی در زمان مسؤولیت سفارت ایران در امریکا و لندن به فساد اخلاقی اشتهار داشته‌ است. روابط نامشروع وی با ژاکلین کندی بیوه جان‌اف کندی رئیس جمهور اسبق امریکا که پس از مرگ کندی با اوناسیس میلیونر معروف یونانی ازدواج کرده و جدا شده بود، نقل محافل امریکایی بود. به نقل از روزنامه نیویورک تایمز« استفاده از حربه سکس و تریاک در منزل اردشیر زاهدی سفیر ایران، برای جلب سیاستمداران متنفذ امریکا ورد زبان محافل واشنگتن است...»

1340 شمسی

سفارت زاهدی در امریکا دیری نپایید و وی در اسفند 1340 به تهران فراخوانده شد. برکناری اردشیر را باید به 2 عامل منتسب ساخت: اول، حساسیت شدید دانشجویان ایرانی و واکنش آن‌ها علیه حرکات زنندة زاهدی؛ دوم، نارضایتی امینی نخست‌وزیر از توطئه‌های زاهدی در واشنگتن.

1341 شمسی

اردشیر زاهدی در دولت اسدالله علم، در شهریور 1341 به عنوان سفیر کبیر ایران عازم لندن شد و تا آذر 1345 در این سمت بود.

1343 شمسی

اردشیر زاهدی در سال 1343 از شهناز پهلوی جدا شد. این طلاق خدشه ای به روابط ویژه محمدرضا پهلوی و اردشیر زاهدی وارد نکرد و شاه در بیشتر امور مملکتی با اردشیر زاهدی مشورت می کرد.

1345 شمسی

زاهدی در کابینه امیرعباس هویدا ارتقاء پیدا نمود و در سال 1345 وزیر امورخارجة کابینة امیرعباس هویدا شد. اسناد ساواک نشان می‌دهد که در سال‌های 1346 ـ 1348 اردشیر زاهدی به شدت در تلاش برای احراز پست نخست‌وزیری بوده است. وی علی رغم اینکه روابط خوبی با هویدا نداشت تا سال 1350 در این سمت باقی ماند.

1351 شمسی

تحرکات جاه طلبانه اردشیر زاهدی برای تصدی پست نخست وزیری، باعث ایجاد فضای تنش آمیزی در کابینه هویدا شده بود و در نهایت محمدرضا پهلوی را مجبور ساخت که وی را بار دیگر به به عنوان سفیر کبیر ایران در امریکا منصوب نماید. همان‌گونه که ارتشبد فردوست اشاره کرده یکی از اقدامات زاهدی در آمریکا تحریک محمدرضا پهلوی به سرمایه‌گذاری در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود که منشأ حیف و میل‌های کلان او را تشکیل می‌داد و بالاخره به افتضاح کشیده شد و بعد از هزینه 120 میلیون دلار، جرالد فورد کاندیدای مورد علاقه زاهدی و محمدرضا پهلوی از کارتر شکست خورد.

1354 شمسی

تاثیر و نفوذ اردشیر زاهدی بر محمد رضا پهلوی به اندازه ای بود که در جریان سفر شاه به امریکا در سال 1354 ، شاه قرارداد انعقاد معاملات تجاری و بازرگانی بین ایران و امریکا، از جمله خرید سهام شرکت ورشکسته هواپیمایی پان امریکن را امضاء نماید. مطبوعات بی طرف امریکایی، این سفر را، فروش ایران توسط اردشیر زاهدی اعلام کردند. زاهدی در جواب خبرنگار امریکایی درباره توافقات تجاری ایران با امریکا و سایر کشورها گفته بود: «هرکس می خواهد با ایران معامله کند باید به سفارت بیاید. ما 24ساعته در اختیار آنان هستیم. با توجه به موافقت کمیسیون مشترک هر دو کشور، ایران می تواند تا پانزده هزار میلیون دلار در امریکا خرج کند.»

1356 تا 1357

هم زمان با شلعه ور شدن تحولات انقلابی ایران ، اردشیر زاهدی در سالهای 56 تا 57، او که در این زمان مقام سفارت ایران در امریکا را برعهده داشت بنا به توصیه سیاستمداران امریکایی به ایران آمد. آمریکایی ها تا آخرین روزهای حضورش در تهران مدام با او در تماس بودند. زاهدی با مشاهده پیروزی انقلابیون از کشور فرار کرد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران هم به فعالیتهای ضد انقلابی خود ادامه داد و با تاسیس کلوپ پان امپریال به همراه ارتشبد اویسی تلاشهای نافرجامی را علیه جمهوری اسلامی انجام داد. از اردشیر زاهدی کتابهای متعددی منتشر شده است ؛ نظیر «رازهای ناگفته اردشیر زاهدی» و «خاطرات اردشیر زاهدی (جلد اول و دوم»). وی هم اکنون در سوییس زندگی می کند.

فراز و فرود پسر خوب واشنگتن /عکس