کتاب حاضر در برگیرنده ی مباحثی در زمیه تحولات سیاسی ایران طی پانزده قرن دوران اسلامی می باشد ودر اولویت اول پرداخت تحلیلی-تاریخی به "مولفه های دین، تجدد و مدنیت در تاسیس دولت-ملت در گستره هویت ملی ایران" مد نظر مولفان می باشد.
کتاب حاضر حاصل تلاش و تحقیقی چندین ساله است که با توجه به رفرنس های معتبر و مستند، محتوا و نوع ارائه مطلب ، خیلی زود مورد توجه علاقه مندان ، دانش پژوهان و محققان به شناخت تاریخ ایران قرار گرفت و طی سالهای اخیر بطور مکرر به تجدید چاپ رسید. کتاب حاضر در برگیرنده ی مباحثی در زمیه تحولات سیاسی ایران طی پانزده قرن دوران اسلامی می باشد ودر اولویت اول پرداخت تحلیلی-تاریخی به "مولفه های دین، تجدد و مدنیت در تاسیس دولت-ملت در گستره هویت ملی ایران" مد نظر مولفان می باشد. در این اثر به ایران قبل از اسلام اشاراتی بسیار مختصر شده است ( کمتر از 5 درصد حجم کتاب) اما تاکید و نگاه اصلی به "ایران اسلامی-شیعی" ، یعنی تحولات پنج قرن اخیر از عصر صفویه تا عهد انقلاب اسلامی معطوف می باشد. مباحث کتاب بر اساس تاریخ تحولات سیاسی و بر محور "سنوات تاریخی" و وقایعی که به نظر می رسید ، نقطه عطف اساسی بوده و به عنوان کلیدی برای یک برهه زمانی تلقی می شده ، تقسیم و فصل بندی شده است . در این فصول بیشتر از حوزه "تاریخ نقلی" به سطح "تاریخ تحلیلی" منتقل گشته و در این قالب با نوعی مباحث اندیشه سیاسی و اجتماعی امتزاج یافته است. در این اثر سعی شده است موضوعاتی کلیدی و اساسی و بنیادین مثل "هویت ملی" ، "مبانی ملیت ایرانیان" ، "سیر دولت –ملت در ایران" ، استعمار غرب ، نظام های حکومتی و ماهیت آنها ، اصلاحگران و اندیشه هایشان ، غرب جدید و رویکردهای متفاوت دربرابرنوگرایی ، رویارویی ایران سنتی با مدرنیزاسیون ، نهضت ها و جنبش های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و اعتلا و انحطاط ها، بزرگترین حوادث و جریانات وابسته یا استعماری ، پیوندهای عوام با علما و نخبگان مذهبی و غیرمذهبی و . . . در لابه لای سطور تاریخ جست و جو شود.
اصول فکری و شالوده ی اصلی کتاب به شرح ذیل می باشد: - اسناد و مدارک معتبر تاریخی شالوده اصلی ترکیب فصول و مطالب علمی را تشکیل می دهد و کتاب سعی و اهتمام اصلی خود را بر آن داشته تا همه موضوعات و مطالب ارائه شده (بویژه تحلیل های تاریخی) در قلمرو تاریخ و اسناد و مدارک متقن تاریخی واقع شود . - رعایت انصاف و اعتدال و ارائه درست و صریح تاریخ بدور از یکجانبه گرائی ، انحصار طلبی و مطلق گرائی موجود در تحلیل های تاریخی "شرق شناسان" - حساسیت به مساله "خیانت و خدمت " و خنثی نبودن این مجلد در اهتمام به معرفی جریان ها و شخصیت های تاثیر گذار در پیشرفت یا تنزل ایران زمین - در طول تاریخ 5 قرن گذشته-. در واقع مسائلی نظیر خدمت و خیانت ، خودباوری، هویت در برابر بی شخصیتی و بحران هویت ، پافشاری بر ارزشهای ملی و دینی نسبت به بی وطنی و .... در این اثر جزء لاینفک تمامی فصول و مطالب کتاب بوده است.