ناسیونالیست قهرمان

کرونین دربارۀ جایگاه و تصویر کلنل محمدتقی‌خان پسیان در باور عمومی آن روزگار می‌نویسد:

«کلنل پسیان در دوران زندگی پرجاذبۀ خود به جایگاه قهرمانی ناسیونالیست رسید. بعد از مرگ نیز مقام شهید یافت و در این مقام باقی ماند. این همه بی‌گمان تا حدی برآمده از خصایل شخصی او بود که حتی دشمنانش به آن معترف بودند و بخشی نیز نتیجۀ ناکامی روشنفکران ایرانی در جریان سرکوب مشروطه و پدید آمدن ناسیونالیسم پر ابهام دوران پهلوی. کلنل پسیان، برخلاف سیدضیاء انگ حمایت از انگلستان را نخورده بود و اصولاً حیثیت ناسیونالیستی او خدشه‌ناپذیر بود. جنبشی که به رهبری او برپا شد بی‌تردید نویدبخش تحقق آرمان مشروطیت و تجدید حیات سیاسی آن و نیز آغاز دوره‌ای از پیشرفت و توسعه بر پایۀ قانون و عدالت بود. رژیم ژاندارم در طول عمر کوتاه خود در مشهد هر چند به‌گونه‌ای بنیانی نظام اجتماعی و اقتصادی موجود را آماج نگرفت، اما به کوششی راستین برخاست تا اصلاحاتی به انجام رساند و فساد و سوءاستفاده از قدرت و امتیاز را از میان بردارد و علاوه بر این، با گروه‌هایی که تا آن زمان نادیده گرفته می‌شدند رفتاری دموکراتیک در پیش گرفت و کوشید تا رفاه اجتماعی را افزایش دهد...»