میرزا سید محمد طباطبائی (۱۲۹۹ - ۱۲۲۱ هجری شمسی) معروف به آقا سید محمد طباطبائی سنگلجی از مجتهدان شیعه و از آزادیخواهان و رهبران جنبش مشروطه ایران است. وی در آغاز جنبش مشروطه همراه با سید عبدالله بهبهانی، به مخالفت با عینالدوله و استبداد قجری پرداخت.
اگر در سلطنت مستبده ایالتی از ایالات وطن بدست غیر بیفتد و یا عهدنامه ناموسی شکنانه منعقد گردد مسئولیت آن به ذمه چند نفری که اداره امور را در دست گرفته اند علاقه می گیرد، ولی اگر چنین اتفاقی در تحت حکومت مشروطه واقع شود موجب روسیاهی ابدی تمام ملت می شود...
بیم آنکه ایران نتواند نوزاد مشروطیت خود را در مقابله مداخلات بی رحمانه خارج و حرکات نفاق جویانه داخل، پرورش داده و برومند سازد در هر لحظه در قلوب آزادی خواهان حساس ایران جراحت ها باز می نمود...
تلگرافهای انجمنهای ایالتی اصفهان و قزوین به انجمن ایالتی خراسان و سایر انجمنهای ایالتی و ولایتی مبنی بر درخواست تعیین روز برگزاری جشن صدور فرمان مربوط به قانون اساسی و برقراری مشروطیت ، افتتاح مجلس شورای ملی و آزادی زندانیان سیاسی توسط محمدعلی شاه
طبق قانون اساسی مشروطیت و متمم آن شاه نقشی تشریفاتی در اداره امور کشور داشت و بالأخص در برابر تصمیمات و مصوبات مجلس شورای ملی از هیچ گونه حق اعمال نظر تعیینکننده برخوردار نبود. در همان حال، نخستوزیران و دولتهای برآمده از رأی نمایندگان مجلس شورای ملی هم صرفاً در مقابل مجلس...
شیخ فضلالله قانونگذاران را مصون از اشتباه نمیدانست و بر این باور بود که قانونگذاران آشنایی چندانی با موازین اسلامی ندارند و همین موضوع باعث شده است تا آنان بر تقلید از قوانین کشورهای غربی، از جمله قوانین فرانسه، تأکید نمایند.
شواهد تجربی فراوانی نشان می دهد که روحانیون شیعه در ایران، در مقایسه با دیگر علما در کشورهای اسلامی در شکلگیری حوادث سیاسی نقش فعال تری داشتند. محتوای اندیشه ی فقهای شیعه بر اساس ادله ی فقهی آنها شکل می گیرد، از این رو آنان در نحوه ی تعامل با حکومت رفتارهای متفاوتی ارائه می دهند..
به نوشته آقابزرگ تهرانی، نائینی نزدیک ترین مشاور آخوند خراسانی در جریان جنبش مشروطه بود. با توجه به این روابط نزدیک و اعتماد ویژه و نیز بینش سیاسی وی، احتمال زیاد دارد که متن تلگراف ها و بیانیه های سیاسی مراجع بزرگ مشروطه خواه نجف را او انشا کرده باشد.
بی تردید شادروان سید ابوالحسن حائریزاده، همرزم شهید آیتالله سید حسن مدرس و از مخالفین دیرین رضاخان و فرزندش، ازجمله چهره های مؤثر در ایجاد زمینه برای نهضت ملی ایران به شمار می رود. فعالیتهای او و همراهانش به ویژه در مجلس پانزدهم و مخصوصا استیضاح تاریخی دولت محمد ساعد مراغه ای ــ آن هم در دورانی که...
مولف در این اثر رشته سخن را با تحقیق و بررسی تعاریف سنت و تجدد و رویارویی در جریان سنتگرایی و تجددگرایی آغاز میکند و در فصل نخست درباره دیدگاههای مشروطهخواهان مذهبی و عالمان این جریان و نقاط اشتراک و تمایزات آنان سخن گفته است...
در جریان انقلاب مشروطه، تلقیهایی که از واژۀ «مشروطه» میشد به کلی متفاوت بود و هر گروهی آرمان خود را در نظر داشت و تصور میکرد پیروزی مشروطه یعنی تحقق این آرمان. مثلاً، علمای شیراز در یکی از تلگرافهای خود از مفهوم مشروطه «جمهوری اسلامی» را مدّنظر داشتند و نوشتند: «ایران جمهوری اسلامی است. چه، از عهد سلف...
در شکل گیری و نیز مبارزات جنبش مشروطه اگر چه تلاشها و جانفشانی های تمام مرم ایران به چشم می خورد و تمام هم میهنان در آن شریک بوده اند، اما سهم برخی از مناطق کشور مانند گیلان و آذربایجان در این قیام ملی، کلیدی و انکار ناپذیر می باشد. در این میان نیز جایگاه آذربایجان منحصر به فرد است، اگر چه دلایل زیادی برای نقش بارز و اهمیت ایالت آذربایجان در آن دوره ...
در این دوره علمای شیعه از جمله شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی و … با پدید آوردن آثار شیعی سعی کردند مردم را امیدوار به ظهور آن حضرت نگه دارند و از سویی اطلاعات و سؤالات فقهی و شرعی مورد نیاز آنها را پاسخ گویند. در این دوره، همچنین عالمان شیعه به حکام نزدیک و حتی وارد کارهای اجرایی شدند.
کلنل پسیان در دوران زندگی پرجاذبۀ خود به جایگاه قهرمانی ناسیونالیست رسید. بعد از مرگ نیز مقام شهید یافت و در این مقام باقی ماند. این همه بیگمان تا حدی برآمده از خصایل شخصی او بود که حتی دشمنانش به آن معترف بودند و بخشی نیز نتیجۀ ناکامی روشنفکران ایرانی در جریان سرکوب مشروطه و پدید آمدن ناسیونالیسم پر ابهام دوران پهلوی. کلنل پسیان، برخلاف سیدضیاء ...
از جمله مبارزات شیخ در مجلس، مخالفت با پذیرش اولتیماتوم دولت روسیه تزاری بود که حکایت از تجزیه ایران داشت. خیابانی در خطابه ای مخالفت خود را با قبول اولتیماتوم اعلام داشت و پس از آنکه دولت وقت اولتیماتوم را قبول کرد و مجلس تعطیل شد، خیابانی در سبزه میدان تهران تجمعی اعتراض آمیز برگزار نمود.
بازماندگان خیابانی پس از به شهادت رسیدن او مدت کوتاهی در تبریز مانده و سپس به تهران مهاجرت می کنند. خیابانی در 22 شهریور 1299 خورشیدی در تبریز به فرمان مخبرالسلطنه هدایت کشته شد و پس از دفن موقت در گورستان امامزاده حمزه تبریز، پس از چند ماه توسط همسرش به حضرت عبدالعظیم در شهر ری منتقل گشت.
با توجه به شخصیت روحانی شیخ محمد خیابانی و مبارزات وی، همچنین نوشته ها و آثاری که از وی برجای مانده است، بخوبی می توان دریافت که اتهام های مطرح شده در باره این چهره تابناک تاریخ معاصر ایران صحت نداشته و حرکت و قیام او بیشتر بر محور استقلال طلبی برای ایران در برابر مستبدان داخلی و مبارزه علیه وابستگی به قدرتهای بیگانه و استعمارگران بوده است.