دولت مانند برزخی است که ما بین قوای ملت که همه آنها را به هم متصل می نماید و از مصادمه و مضاده آنها با یکدیگر جلوگیری می نماید. دولت مانند خم رنگ رزی است...
۰
بروز انقلاب مشروطه در میانه سال های 1905 تا 1911 میلادی به دلایلی چند صورت گرفت. برخی از محققان نوسازی و خروج ایران از عقب ماندگی، افزایش مشارکت مردم در امور کشوری و تمرکز و ایجاد دولت قوی در ایران را سه دلیل اصلی این انقلاب دانسته اند.
در میان این سه دلیل ایجاد دولت قوی از آن جهت بود که کشور ما از زمان فتحعلی شاه اسیر چنگال روس و انگلیس بود. همین مسئله سبب شد یکی از مهمترین آرزوهای ایرانیان داشتن دولتی قدرتمند باشد که بتواند در مقابل نیروهای مهاجم خارجی بیاستد. بخصوص آنکه دو هدف دیگر انقلاب –یعنی نوسازی و افزایش مشارکت مردم- نیز نهایتا با وجود یک دولت قدرتمند ممکن بود. این مسئله در زمانه مشروطه به خوبی قابل درک بود. آن چنان که به عنوان مثال نشریه جنوب در شماره بیست و هفتم خود به اهمیت دولت می پردازند. توصیفات این روزنامه از اهمیت و جایگاه دولت در نوع خود جالب توجه است:
«دولت مانند برزخی است که ما بین قوای ملت که همه آنها را به هم متصل می نماید و از مصادمه و مضاده آنها با یکدیگر جلوگیری می نماید. دولت مانند خم رنگ رزی است که تمایزات صنفی و اختلاف الوان و اطوار را از میان برداشته، یک رنگ ساخته صافی... به ملت عطا می نماید. این مطلب نهایت آمال و ارزوهای جمعیت ترقی خواهان ایران است حالا باید دید دولت دستوری ما در این عمر دو ساله خود بر چه نقشه و از چه رویه حرکت نموده» 1
همان طور که می دانیم بسیار از محققان تبلور دولت قوی و البته مدرن در ایران را در عصر رضاشاه پهلوی می دانند. دولتی که در عصر رضاشاه ایجاد شد، دیگر هیچ سنخیتی با آنچه مشروطه خواهان از دولت در ذهن داشتند، نداشت. از جمله آنکه این دولت نمی توانست به مشارکت مردم بیاندیشد. حتی فراتر از آن، به سرکوب و مقابله با مردم نیز می اندیشید. چرا که از نظر رضاشاه و نخبگان او تجدد ایران، تجدد آمرانه ای بود که نسخه آن وارداتی و مبتنی بر مولفه های تمدن مغرب زمین نگاشته شده بود. به طوری که مردم از درک اهداف و اهمیت آن عاجز بودند. بدین ترتیب دولتی که قرار بود «آمال و آرزوهای جمعیت ترقی خواهان» را برآورده کند، خود بلای جان این مردم شد.
پی نوشت ها:
1-نشریه جنوب، شماره 27، 4 رجب 1329، ص 1
cafetarikh.com/news/32925
تگ ها
تمام حقوق محفوظ بوده و استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.