بیم آنکه ایران نتواند نوزاد مشروطیت خود را در مقابله مداخلات بی رحمانه خارج و حرکات نفاق جویانه داخل، پرورش داده و برومند سازد در هر لحظه در قلوب آزادی خواهان حساس ایران جراحت ها باز می نمود...
جوان و تاریخ- اخبار تاریخی
انقلاب مشروطه ایران اگرچه نقطه عطفی مهم در تاریخ معاصر ایران به حساب می آمد اما از فراز و نشیب های بسیاری نیز برخوردار بود؛ این انقلاب حدود شش سال به طول انجامید و فراز و نشیب های بسیاری را پشت سر گذاشت. این مسئله بیش از همه بدان دلیل بود که در کنار عناصر داخلی، نیروهای خارجی نیز در این انقلاب دخیل بودند. به همین دلیل است که در لابه لای مطالبی که در مورد این انقلاب نگاشته می شود، بیم و امید هر دو خود را می نمایاند:
«ایران با انتخابات حاضر به چهارمین دوره مشروطیت خود داخل می گردد. این دوره تقنینییه ایران که در استقبال نزدیک با اجتماع نمایندگان ترقی خواه ملت ایران در محیط تهران و بنای معظم بهارستان گشوده خواهد شد، طرف قیاس با دوره های تقنیه ماضی نیست.... تاریخ فجایع آلود حیات مشروطیت ایران در ماضی، پر از یک سلسله مشکلات ناشی ناقابل تحملی است، که ملت تازه آزاد ایران را در هر خطوه ترقی خود، دچار یکسری انکسار خیال می نمود: مداخلات حق شکنانه خارجی، موانع و آن مشکلات، خارج از اقتدار دولت جدید ایران بود، در هر قدم برای ترقی خواهان ایران تولید یک اضطراب خیال می کرد. حتی بیم آنکه ایران نتواند نوزاد مشروطیت خود را در مقابله مداخلات بی رحمانه خارج و حرکات نفاق جویانه داخل، پرورش داده و برومند سازد در هر لحظه در قلوب آزادی خواهان حساس ایران جراحت ها باز می نمود و از این رو در حیات مشروطیت ایران آن ترقی ها و تجددهایی که منظور آزادی خواهان بود، به مقام فعلیت بر نمی آمد و در حال مبهمیت می ماند.»1