عملیات روانی لیاخوف روسی در به توپ بستن مجلس

در بررسی مراحل برخورد روسها در رأس نیروی قزاق با‌ انقلاب‌ مشروطه‌ و بمباران‌ ، گزارشهای لیاخوف می تواند منبع مناسبی باشد. در این گزارش به شماره 16 ده مرحله اجرایی برای‌ به‌ موفقیت رسـاندن طـرح کودتا پیش‌بینی شده که مورد توافق محمد علی‌ شاه، لیاخوف‌ و روسها قرار گرفته است که نشان می‌دهد قبل از یک درگیری و تهاجم‌ نظامی،زمینه‌ها و اقداماتی برای تضعیف ‌‌جبههء‌ مشروطه خواهان صورت پذیرفته است. یکی از مهم ترین اقدامات ،پرداخت رشـوه و حـق‌السکوت به افراد مختلف است. کسانی که‌ بایستی‌ بدانها‌ رشوه‌ داده می‌شد عبارت بودند از: اعضای معتبر مجلس؛ افراد مسلح مسجد و یا مجلس و انجمن‌ها؛ رؤسای انجمن شهرهای‌ بزرگ. هریک‌ از اینها می‌بایست نـقشی را در قـبال دریافت رشوه اجرا می‌کردند، اعضای رشـوه‌گیر مجلس بـاید‌ تا پایان جلسات مجلس‌ مطابق‌ دستور عمل کنند و افراد محافظ مجلس نیز به‌موقع خود را کنار بکشند و نیز رؤسای انجمنهای شهرهای بزرگ‌ چون تبریز، اصفهان و یا مشهد از خـروج اعـضای انجمنها از منطقه خود جـلوگیری‌ کنند. با ایـن‌ ترفند بدیهی بود مجلس و مشروطیت از یک پشتوانه‌ نظامی محروم می‌گردید و کسی در موقع لزوم به کمک آنان نمی‌شتافت. بدین صورت بود که نقشه به توپ بسته شدن مجلس عملیاتی شد.

منبع:مامونتوف،ن.پ، حکومت تزار و محمد علی میرزا،ترجمه سرهنگ‌ شرف‌ الدین‌ قهرمانی،تهران،سیروس، 1356، ص 108