سختیهایی که زنان کشیده و صدماتی که در این راه دیدهاند، نشان دهنده فضای ضدیت با سواد آموزی و تحصیل زنان است. زنانی که در راه تأسیس دبستان از شوهر خود صدمه دیدند؛ اموالشان به غارت رفت؛ دستگیر شدند و کتک خوردند.
زنان در دوره قاجار برای تحصیل و آموزش با سختیهای زادی روبرو بودند، این سختیها پیش از دوره قاجار نیز وجود داشت. با این حال در همین دوره شاهد پیشرفتها و حمایتهایی از سوی برخی از نهادها و گروههای خاص جهت تحصیل و آموزش زنان هستیم.
«سختیهایی که زنان کشیده و صدماتی که در این راه دیدهاند، نشان دهنده فضای ضدیت با سوادآموزی و تحصیل زنان است. زنانی که در راه تأسیس دبستان از شوهر خود صدمه دیدند؛ اموالشان به غارت رفت؛ دستگیر شدند و کتک خوردند؛ مورد تکفیر واقع شده و بابی خوانده شدند. اما اکثر این زنان از حمایت خانواده و بستگان خود بهرهمند بوده و در واقع بیشتر فعالیت برای سوادآموزی زنان را مردان انجام دادهاند. لیدی شیل در خاطراتش مینویسد: «زنان طبقه مرفه معمولاً باسوادند و با شعر و ادب مملکت خویش آشنایی دارند و اغلب آنان قرائت قرآن و نه معنی آن را میدانند. در میان زنهای ایل قاجار و بخصوص خانواده سلطنتی، تعداد افراد باسواد خیلی زیاد است و اکثر آنها مکاتبات خود را شخصاً و بدون کمک میرزاها مینویسند.»
منبع: بنفشه حجازی، تاریخ خانمها: بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر قاجار، تهران، نشر قصیدهسرا، 1388، ص 72