وابستگی سیاست خارجی ایران به آمریکا

در دورهء حکومت محمدرضا پهلوی، دولت ایران به برقراری روابط دیپلماتیک با کشورهای‌ افریقایی‌ چندان اهمیتی نمی داد، و تنها کشورهایی که با جهان غرب به ویژه امریکا روابط حسنه ای داشتند و همچنین با شوروی نیز ارتباطی نداشتند مورد علاقه و توجه شاه ایران قرار داشتند. برای مثال در این زمان ایران فقط در نـه کـشور از این قاره نمایندگی سیاسی‌ داشت‌. همچنین مجموعه معاهده‌های منعقد شده بین ایران و کشورهای افریقایی شصت‌ معاهده‌ بود‌. درحالی‌که‌ در همین زمان با شوروی 85 مـعاهده بـسته شده بود؛ به عبارت‌ دیـگر، شـمار معاهده‌های بسته شده ‌‌با‌ شوروی از کل معاهده‌های بسته شده با قارهء افریقا بیشتر بود. برای مثال شاه بـرای ‌ ‌تـقویت رژیم حاکم بر سومالی در برابر حکومت کمونیستی‌ «هایله‌ماریام» در اتیوپی، کمک‌های بسیاری‌ کرد‌ کـه سـبب قـطع روابط دیپلماتیک ایران‌ با اتیوپی و کنیا شد و اغلب کشورهای افریقایی را نسبت به حکومت ایران بـدبین کرد. یا همکاری‌های گستردهء سیاسی و اقتصادی با رژیم نژادپرست افریقای‌ جنوبی‌ که‌ در روابـط دو کشور مشهود‌ است‌. کـنت‌ کـائوندا،رئیس جمهور پیشین زامبیا،چندین بار خاطره‌ای‌ را برای هیئت‌های ایرانی تعریف کرد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی به‌ آن‌ کشور‌ سفر کردند.او می‌گفت: یکی از سیاستهای کشورهای‌ خط‌ مقدم تماس با کشورهای دوسـت افریقای‌ جنوبی بود. در این تماسها سعی می‌شد این کشورها تشویق شوند که از‌ فروش‌‌ نفت‌ به حکومت نژادپرست و ادامه همکاریهای اقتصادی با آن رژیم اجتناب‌‌ ورزند.در این مورد،قرار شد نماینده‌ای نیز بـه ایـران گسیل شود.این نماینده در جده منتظر ویزای‌ ایران‌ بود‌ که مقامات ایرانی به او پیغام دادند اگر برای تفریح و سیاحت‌ می‌خواهد‌ به ایران سفر کند، عزیمت او بلامانع است،اما اگر قـصد مـذاکره‌ در خصوص عدم فروش‌ نفت‌ به‌ افریقای جنوبی را دارد، بهتر است از سفر به ایران‌ منصرف شود‌. این خاطره نشان‌دهندهء تعهد حکومت پهلوی نسبت به پشتیبانی از دولت آپارتاید است‌.

منبع: پاک‌آیین، مـحسن، سـیاست و حکومت‌ در‌ افـریقا،چ اوّل، تـهران، نـقطه، 1377، ص 76