دسته عزاداری در دوران قاجار به روایت بلوشر

مراسم عزاداری ماه محرم در دوره قاجار نیز جز مراسمات مهم مذهبی ایرانیان بود. ایرانیان در ماه محرم، رسوم خاصی داشتند که هر ساله آن را اجرا می‌کردند. در کنار گریه و زاری که جز ملزومات عزاداری بود، تشکیل دسته‌های عزاداری نیز از واجبات این مراسم بود.
«ماه رمضان و ماه عزاداری محرم به منزله وقایع مهمی در زندگی اهالی به شمار می‌‌رفت. در این هر دو ماه مسلمانان به نحوی جدی به مناسك عمل می‌‌کردند. در روز دهم محرم فرصت یافتم که دسته عزاداری را در حین حرکت مشاهده کنم. دسته با تانی کامل ناله‌‌های بلند و دردناله و پرطنین حسن و حسین، عبور می‌‌کرد. مردان پیراهن‌های سفید بر تن داشتند و قمه‌های براق را در دست‌ها تاب می‌‌دادند. این قمه‌ها را در حال خلسه و جذبه چنان بر سر خود می‌‌زدند که از آن خون گرم بر صورت و پیرهنشان جاری می‌شد. چشم‌ها که زیر آن‌ها کبود شده بود به نحوی دهشت‌آور می‌‌درخشید و پیرهن‌ها چنان به خون آغشته بود که رنگ اصلی سفید آن‌ها به زحمت در بعضی از مواضع به چشم می‌خورد. عبور دسته عزاداری چنان تاثیر دردانگیزی بر کسانی که طرفین خیابان ایستاده بودند بر جای می‌‌گذاشت که همه بيخودانه می‌نالیدند و زار می‌زدند. بعد‌ها دوستی به من گفت که از نظر ایرانی‌ها برجسته‌ترین ایام همین روز‌های عزاداری است و گریه و زاری در ایران از لوازم چنین روزهائی به شمار می‌‌رود.»

منبع: ویبرت بلوشر، سفرنامه بلوشر، ترجمه کیکاووس جهانداری، تهران، انتشارات خوارزمی، 1369، صص 86- 87