شاه تسلط بر اوضاع را از دست داده بود. حضور ارتش در خیابان‌ها صحنه‌ی تظاهرات را به میدان جنگ تبدیل کرد. تمامی محاسباتی که قوام به‌عنوان یک سیاست‌مدار کارکشته انجام داد، نافرجام ماند. او تصور می‌کرد از طریق سازش با لندن و واشنگتن، می‌تواند مردم را مرعوب سازد، ولی مردم با دست خالی در مقابل مأمورین انتظامی ایستادند

آنچه در این گفت‌و‌شنود می‌خوانید یک مباحثه یا پژوهش تاریخی نیست، دل‌گفته‌های پیر روشن‌‌ضمیر و دل‌آرامی است که نام او برای بسیاری از فعالان نهضت ملی آشنا و خاطره‌انگیز است.

آیت‌الله کاشانی گفت: «حاج‌آقا روح‌الله! شما بعد از آیت‌الله بروجردی مرجع می‌شوید و آن روز متوجه خواهید شد از بابت چه چیزهایی خون دل می‌خورم!»

محمد حسنین هیکل، نویسنده معروف مصری، در اوج بحران ملی شدن صنعت نفت به تهران آمده و مدت یک ماه در ایران به سر برده است. او حوادث آن ایام، را به روزنامه «اخبار الیوم» چاپ قاهره گزارش می‌کرد.

اگر در روز ۳۰ تیر، فردی با قدرت رهبری و اعتقاد راسخ به حفظ دستاورد‌های نهضت ملی و احراز استقلال سیاسی و اقتصادی کشور و عاری از نقاط ضعف‌ خصلتی محمد مصدق، انتخاب می‌شد، قطعاً نهضت با مشکلات بعدی که سرانجام به محو کامل دستاوردهای آن منجر شد، مواجه نمی‌گردیدذ

پس از واقعه ۳۰ تیر که باز مجلسین به من رأی تمایل دادند و به فرمان شاهنشاه نخست‌وزیر شدم، چون سیاست خارجی در مراجع بین‌المللی دچار شکست شده بود، ظن قوی بود که مبارزه خود را در کشور شدیدتر کند. برای اینکه ذهن شاهنشاه را از تصدی وزارت جنگ من مشوب نکنند، از پیشگاه همایونی...