این انقلاب از شهرهای بزرگ تا دورترین روستاها نفوذ کرده بود. گسترش پیام انقلاب بیشتر توسط روحانیون با کمک شبکه‌ای از مساجد و مکان‌های مذهبی انجام شده بود. روحانیون به مثابه عناصری آگاهی بخش روستاها را با انقلاب پیوند می‌دادند و به اندازه‌ای این شبکه را گسترش دادند که جغرافیای ایران سرشار از پیام انقلاب و آگاهی شده بود.

بعد از آنکه سیاست‌های ضداسلامی و ضدروحانیت رضاشاه آغاز شد، بسیاری از علما به مخالفت با او پرداختند. مخالفت با رضاشاه در حالی صورت گرفت که رضاشاه فضای رعب و وحشت‌آوری ایجاد کرده بود. از این رو بسیاری از روحانیون می‌دانستند فرجام مخالفت‌هایشان چه خواهد بود. با این حال بسیاری از آنان به مبارزه پرداختند و متحمل شکنجه‌های زیادی شدند.

روحانیون، آخوندها و سادات جزء اقشار مذهبی و مورد احترام جامعه قاجاری محسوب می‌شدند. جدا از منزلت اجتماعی خاص که این گروه را از مردم و سایر طبقات جدا می‌کرد، لباس و پوشش آنها نیز منحصر و متفاوت از مردم بود.

حکومت پهلوی اعلام کرد مردم ایران در 6 بهمن 1341، به اصول ششگانه موسوم به انقلاب سفید (انقلاب شاه و ملت) رأی مثبت داده‌اند. روحانیون مخالفت خود با لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و رفراندوم ادعایی 6 بهمن 1341 را اعلام کرده بودند.

در جریان انقلاب اسلامی و مبارزه با طاغوت؛ روحانیت پیشاپیش سایر اقشار حضور داشته و بیشترین هزینه‌ها را متحمل گردیدند. کسانی چون شهید آیت الله سید محمدرضا سعیدی شربت شهادت را نوشیدند و کسانی دیگر سال‌ها تبعید و شکنجه و زندان را به جان خریدند تا اندیشه‌های امام خمینی (ره) که عصاره ناب اسلام بود را در ایران انتشار دهند.

حسینیه خیلی زود به یکی از محافل اصلی و مهم مخالفین پهلوی تبدیل شد. از جمله شخصیت‌های مهمی که در این مکان به فعالیت و سخنرانی پرداختند می‌توان به کسانی چون شهید مطهری و دکتر شریعتی اشاره نمود..

از میان روحانیون، عده معدود و معینی جواز لباس داشتند و بقیه اگر با عبا و عمامه به خیابان می‌رفتند عمامه را از سرشان بر می‌داشتند و به گردنشان می‌انداختند و توهین می‌کردند.

در ایران عصر قاجار، روحانیون و علما عکس العمل های متفاوت و مختلفی درباره نوع تعامل با حکومت از  خود نشان داده اند. گاهی لازم می شد تا به تعامل با حکومت بپردازند و در مقابل گاهی به مواجهه و مقابله و یا حداقل عدم تعامل با آن می پرداختند. از جمله نوع تعامل شیخ انصاری و حکومت جالب توجه است . . .

اردیبهشت 1357 با تمام حوادث و تب و تابش در قم گذشت و اول خرداد رسید. از ساواک قم به پدرم زنگ زدند که به ساواک تشریف بیاوردید. پدرم وقتی گفت مرا به ساواک احضار کرده اند همه ی خانواده و آشنایان ناراحت و مضطرب شدند و حتی بعضی ها گریه کردند...

محمدرضا پهلوی در سفر به آذربایجان ، در حال گفتگو با عده ای از روحانیون محلی

پس از کش و قوسهای فراوان بین دولتهای مختلف ایران و انگلستان؛ در نهایت کابینه وثوق الدوله طی نامه ای آمادگی خود را برای به رسمیت شناختن ژنرال سایکس و پلیس جنوب با قید شرایطی اعلام نمود و وثوق الدوله طی نامه ای به نماینده انگلیس «مارلینگ» نوشت که دولت وی آماده است که ژنرال سایکس را در وضعیت فعلی خود به رسمیت بشناسد، با قید اینکه تا پایان جنگ اول جهانی ...

اعلامیه آیت‌الله ابوالقاسم خویی مبنی بر درخواست تسلیم دولت در برابر خواسته‌های مشروع و عادلانه علما و مراجع تقلید مردم مسلمان ایران

در این دوره علمای شیعه از جمله شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی و … با پدید آوردن آثار شیعی سعی کردند مردم را امیدوار به ظهور آن حضرت نگه دارند و از سویی اطلاعات و سؤالات فقهی و شرعی مورد نیاز آنها را پاسخ گویند. در این دوره، همچنین عالمان شیعه به حکام نزدیک و حتی وارد کارهای اجرایی شدند.

با بازگشت آیت الله کاشانی به تهران و استقبال با شکوه مردم و چهره های سیاسی از ایشان، فصل دیگری از مبارزه با انگلیس با محوریت ایشان آغاز شد.

از اوایل دهه 40 رژیم پهلوی روحانیون را به عنوان بزرگترین دشمن خود شناخت. لذا از این پس تلاش نمود تا با کنترل فعالیت های این گروه، بقای خود را تضمین کند. برهمین اساس ساواک مسئولیت یافت تا عملکرد روحانیون را تحت نظر بگیرد

بلافاصله پس از پیروزی انقلاب، جریان اسلامی که به خلاء وجود تشکیلات حزبی در پیکره خود پی برده بود، در تاریخ 29/11/1357، توسط 5 نفر از روحانیون مبارز پر سابقه به نام‌های، سید محمدحسین بهشتی، محمدجواد باهنر، سیدعلی خامنه‌ای، علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، و عبدالکریم موسوی اردبیلی دست به تشکیل حزبی زدند که از همان تاریخ تاکنون تأثیر گذارترین حزب در تاریخ سیاسی ...

تحصن روحانیون در مسجد دانشگاه تهران در بهمن 1357

روز ۸ بهمن ۱۳۵۷ حدود ۴۰ نفر از روحانیون مبارز در اعتراض به بسته شدن فرودگاه و جلوگیری از بازگشت امام خمینی در محل مسجد دانشگاه تهران تحصن کردند.

تیمسار ریاست سازمان اطلاعات و امنیت کشور (مدیریت اداره کل سوم) محترماً برابر اطلاعیه واصله ظهر یک شنبه 13 / 7 / 42 در منزل حاجی‌ عبدالله معمار جمعی از طلاب به اسامی سید‌ابراهیم خسروشاهی، شیخ محمود ملکی، شیخ‌ علی‌رضا متانت، سید‌مصطفی جزایری و شیخ جواد میبدی حضور داشته‌اند و در مورد علما بحث می‌کرده‌اند شیخ ...

دوازده نفر وعاظ مشروحه زیر از جمله اشخاص ناراحتی می باشند که بایستی از منبر رفتن آنان در ایام سوگواری جلوگیری شود؛