تلگرافی که بوی نفت می داد

چوان و تاریخ- کشکول

تلگرافی که بوی نفت می داد

ربیع الثانی 1302 هجری قمری ، تلگرافی از بوشهر به تهران آمد : از قراری که مذکور میشود معادن نفت واقعه قریب به قریه دالکی من مضافات بوشهر که بندگان جناب جلالتمآب اجل اکرم مخبرالدوله دام اقلال تعالی به کمپانی تجاری هلندی واگذار و مقرر فرموده اند بروند مشغول نفت گیری و روغن سازی بشوند . اکنون در بوشهر تجار مزبور مشغول فراهم آوردن اسباب کار عمله هستند ، که امروز و فردا عزیمت به صوب مقصود نمایند . همچنین در تلگرافی در مرداد 1208 که به دست دارسی رسیده بود آمده است : (بدون شک در مناطق مورد مطالعه نفت تحت شرایط زمین شناسی مناسب وجود دارد)

می گویند نه ناکامی هیئت هلندی در پیدا کردن نفت تاثیری در روحیه ماجراجوی دارسی داشت نه شرح و بسط مورگان فرانسوی مجابش می کرد . دارسی دنبال گنج بود و ماجراجویی در صحرا و میانسالی مانعی برایش نبود . برای همین هم بود که وقتی دروموند ولف (وزیر مختار سابق انگلیس در ایران) ترتیب ملاقات او را با کتابچی خان معروف داد ، نه نگفت . آنتوان کتابچی مسئول امور گمرک ایران و به تمام معنا دلالی بود که برای پیدا کردن سرمایه گذار به پاریس رفته بود ، دلیلش هم ساده بود ، ایران فقیر بود ، مظفرالدین شاه می خواست برود فرنگ لنگر بیندازد و امتیازهای قبلی فروخته شده مثل امتیاز رویترز ، به مذاق خاندان شاهی خوش آمده بود . این وسط آنتوان کتابچی رفت سراغ مردی به نام ادوراد کوت که هم دو مورگان زمین شناس را می شناخت و هم منشی رویتر پدرزنش بود . کوت هم کل ماجرای کشف نفت و امتیازهای چرب و چیلی که ایرانی ها می دادند را پرونده کرد و خلاصه با دلبری هم دل وزیر مختار سابق ایران را به دست آورد و هم دل دارسی را.