سام میرزا (۹۴۵-۸۹۶ خورشیدی/۹۷۴-۹۲۳ قمری) فرزند شاه اسماعیل اول، و یکی از شاهزادگان دانشمند عصر صفوی است که از خردسالی همراه برادرش شاه تهماسب با اصول اولیۀ نویسندگی آشنا شد و هر دو موفق به نگارش تذکره ای از سخنوران عصر خود شدند.
۰
سام میرزا به واسطۀ ادب دوستی، دستگاه فرمانروایی خود را نیز محل آمد و شد ادیبان و نویسندگانی چون قاضی احمد غفاری، مؤلف تاریخ نگارستان و مولانا نورالله از مردم فاضل هرات، شوقی یزدی و دیگران کرده بود و خود با سخنوران برجستۀ آن عصر مباحثه و مشاعره داشت (نک: تحفۀ سامی). وی فردی دیندار، آگاه، آزاده و روشن بین بود که با سیاستهای خشن و نامردمی دربار صفوی، چندان میانۀ خوبی نداشت و سرانجام هم به اتهام عصیان و طغیان، بازداشت و دربند شد و به فرمان شاه اسماعیل دوم، همراه دیگر شاهزادگان ناخرسند صفوی در سال 984ق کشته شد.
معروف ترین اثر او تذکرۀ تحفۀ سامی (نگارش 957ق) است که از لحاظ شناخت شعر و ادبیات و جایگاه آن در عصر صفوی و نیز مردم شناسی آن دوره، کتابی درخور و قابل اعتناست. اما از دیوان او که به گفتۀ محمدعلی تربیت شش هزار بیت داشته، نشانی نیست.
این رباعی از اوست:
هرگاه که عشوه آن دلاویز کند
عاشق ز بلا چگونه پرهیز کند
باد است نصیحت کسان در گوشم اما
بادی که آتشم تیز کند
تحفۀ سامی دربردارندۀ شرح احوال و نمونۀ اشعار نزدیک به هفتصد تن از شعرای نامی و گمنام اوایل دورۀ صفویه است که تذکره نویسانی چون والۀ داغستانی، آذر بیگدلی و رضا قلی خان هدایت در آثار خود از آن بهره برده اند
منبع:جام جم
cafetarikh.com/news/29704
تگ ها
تمام حقوق محفوظ بوده و استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.