نقش یک بحران بر قیمت نفت

در طی دوران حکومت پهلوی، قیمت نفت بارها با نوسات متعدد مواجه شد، اما در سال 1973 یک بحران جدی رخ داد که تاثیر مهمی بر قیمت نفت گذاشت. این بحران با افزایش قیمت نفت نشان داد که شاه نفت تا چه اندازه‌ای اهمیت دارد و شاه می‌توانست با تکیه بر مردم و فروش نفت از کشورهای غربی مستقل باشد، اما هیچگاه این اتفاق رخ نداد
«درآمدهای نفتی مهمترین کارکرد صنعت نفت است. در ایران، از زمان پیدایش و تولید نفت تا زمان ملی شدن آن، تولید این ماده به جز در دوره سه ساله بعد از جنگ دوم جهانی، روندی صعودی داشت، پس از اعلام ملی شدن صنایع نفت، این میزان، سیری نزولی را طی می‌کند اما درآمدهای حاصل از فروش نفت، پس از ملی شدن این منبع و گذار از دوره بحران های ناشی از آن، رشدی قابل توجه را نشان می‌دهد. در فاصله سال‌های ۱۳۴۱ - ۱۳۵۰، درآمدهای حاصل از نفت رشدی بیش از ۵ برابر دارد. عایدات نفت در سال ۱۳۴۱ از هر تن، حدود 4/6 دلار بود که این رقم در سال ۱۳۵۰ به نزدیک 3/9 دلار می‌رسد.
نفت، کالایی که برای کشورهای صادر کننده تولید درآمد می‌کرد و برای کشورهای وارد کننده، نیازی اساسی بود، جریان داشت تا آن که در سال ۱۹۷۳، جهان با یک بحران روبه رو شد.
این بحران به افکار عمومی نشان داد که کشورهای وارد کننده نفت در جهان تا چه اندازه در موقعیتی پیچیده و حساس قرار دارند. این بحران، جهان را در حالی دچار حیرت نمود که نیاز فزاینده به انرژی، واقعیتی غیرقابل انکار بود. تقریبا هیچ نشانه‌ای وجود نداشت که این بحران بتواند به سرعت و در کوتاه مدت رفع شود.»

منبع: حمیدرضا ملک‌محمدی، از توسعه لرزان تا سقوط شتابان: توسعه اقتصادی، نظامی و بی‌ثباتی سیاسی رژیم پهلوی دوم (1347- 1357)، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1381، صص 59- 60