حقیقت این است که مهم‌ترین منبع نفتی در ایران بود و شرکت نفت انگلیس و ایران در کلیه اکتشافات جدید با سرمایه‌‌ای که از غارت چاه‌های ایران به هم زده بود در مناطق جدید سرمایه گذاری می‌‌کرد
۱
همزمان با کشف چاه‌های نفت در ایران، چندین چاه نفتی نیز در کشورهای همسایه کشف شد. چاه‌هایی که بسیاری از آن‌ها نیز ارزش مادی بالایی داشتند. با این حال در میان تمام چاه‌هایی که کشف شده بودند، نفت ایران ارزش و اهمیت بیشتری برای انگلیس داشت. این کشور به راحتی توانست از منافع مادی این چاه‌ها استفاده کند:
«در همین ایام معادن نفت کویت و بحرین و عربستان کشف شد. اما حقیقت این است که مهم‌ترین منبع نفتی در ایران بود و شرکت نفت انگلیس و ایران در کلیه اکتشافات جدید با سرمایه‌‌ای که از غارت چاه‌های ایران به هم زده بود در مناطق جدید سرمایه گذاری می‌‌کرد. برای دریافت ابعاد غارتگری کافی است بدانیم حق الامتیاز ایران از سال 1901 تا 1914م، مجموعاً فقط 6554 لیره شده بود، حال آنکه سود خالص انگلیسی‌ها حداقل شصت هزار لیره بود. به علاوه 3350 لیره هم از طرف شرکت بختیاری باید به دولت ایران پرداخت می‌‌شد. وقتی در ابتدای جنگ اول جهانی به پیشنهاد سر وینستون چرچیل 51 درصد سهام شرکت برای دولت انگلیس خریداری شد، موقعیت شرکت بیش از پیش تثبیت گردید. روس‌ها علیه این توافق حرکاتی کردند، اما دولت انگلیس وعده داد دایره نفوذ شرکت را به شمال ایران گسترش نخواهد داد و برای اجتناب از هر گونه درگیری بین دولتین در شمال ایران یک شرکت نفتی با مشارکت روس و انگلیس تأسیس خواهد شد. وقوع جنگ و فروپاشی امپراتوری تزار خیال انگلیسی‌ها را از هر حیث از طرف روسیه آسوده ساخت.»
منبع: حسین آبادیان، بحران مشروطیت در ایران، تهران، موسسه مطالعات و پژوهش‌‌‌‌‌‌‌‌های سیاسی، 1383، ص 592
cafetarikh.com/news/49580
تگ ها
تمام حقوق محفوظ بوده و استفاده از مطالب سایت با ذکر منبع بلامانع است.